«برجام» و جنجال ادامه دار تصویب «آئین نامه واردات خودرو»/ تبعات اجرای توافق هسته ای بر قیمت خودروهای معمولی و لوکس

گفت و گوی اختصاصی «اقتصاد خودرو» با بابک صدرایی؛ کارشناس صنعت خودرو

از سال 1397 واردات خودروهای سواری به طور مطلق به ایران ممنوع شده و فقط کامیون های دست دوم خارجی، مجوز واردات داشته و دارند. از اردیبهشت 1401، مصوبه ممنوعیت واردات خودرو تمدید نشد و در نتیجه واردات خودرو در اصل آزاد شده و فقط باید آئین نامه واردات خودرو تصویب و ابلاغ شود.

0

اقتصاد خودرو– از سال 1397 واردات خودروهای سواری به طور مطلق به ایران ممنوع شده و فقط کامیون های دست دوم خارجی، مجوز واردات داشته و دارند. از اردیبهشت 1401، مصوبه ممنوعیت واردات خودرو تمدید نشد و در نتیجه واردات خودرو در اصل آزاد شده و فقط باید آئین نامه واردات خودرو تصویب و ابلاغ شود.

در گفت و گوی «اقتصاد خودرو» با بابک صدرایی – کارشناس صنعت خودرو- وضعیت پیچیده شده تهیه و تصویب آئین نامه واردات خودرو در هیأت دولت، مورد بررسی قرار گرفته و تاثیر واردات خودروهای خارجی بر بازار خودروی ایران تحلیل شده است.

*****

 

گفت و گوی اختصاصی «اقتصاد خودرو» با بابک صدرایی؛ کارشناس صنعت خودرو

 

*در روزهای اخیر، موضوع نهایی شدن آئین نامه واردات خودرو مطرح شد و آقای حسینی، معاون مجلس رئیس جمهور در روز جهارشنبه (26 مرداد 1401) از تصویب آئین نامه واردات خودرو خبر داد ولی بر این  نکته تاکید کرد که این آئین نامه باید به طور همه جانبه نهایی شود.

آیا جنابعالی فکر می کنید تهیه و تصویب آئین نامه واردات خودرو، به مرحله ای رسیده که ابلاغ آن قطعی به نظر برسد؟

 

-از دیدگاه بنده و بر اساس آنچه که من رصد می کنم، تصویب آئین نامه واردات خودرو، به برجام گِره خورده بود، یعنی مقامات دولت منتظر بودند برجام به توافقات نهایی نزدیک شود، توافق مربوطه حاصل شود و بعد از نهایی شدن آئین نامه واردات خودرو، این موضوع را اعلام کنند.

این وضع، به دلیل این است که برای واردات خودرو، ارز مورد نیاز با اجرای برجام تامین می شود و هم این که می توانند به جای پول های بلوکه شده ایران در خارج از کشور، خودرو وارد کنند. تامین خودرو به صورت انبوه، راحت تر بوده و در زمان تحریم نمی توانستیم خودروهای زیادی وارد کنیم. وقتی تحریم برقرار باشد فقط می توانیم از کشورهای اطراف ایران تامین کنیم.

با وجود این که هنوز اجرای دوباره برجام به طور قطعی اعلام نشده، اما خبرهایی منتشر شد مبنی بر این که توافق نهایی نزدیک است. در همین چارچوب بود که بحث واردات خودرو هم اعلام شد چرا که واردات خودرو، موضوعی بود که با برجام گره خورده بود. به نظر من و با توجه به این که دولت تا این مرحله اعلام می کند، اگر بخواهد برخلاف آن عمل کند، سلب اعتماد عمومی می شود و اعتماد مردم نسبت به دستگاه های تصمبم گیرنده و اجرا کننده در کشور، از بین می رود.

من فکر می کنم موضوع واردات خودرو، در مراحل نهایی خودش قرار دارد و فقط سازوکارهایش باید متناسب با شرایط کشور باشد. به هر حال، با اجرای توافق، پول های مسدود شده ایران در خارج از کشور آزاد می شود و همچنین می شود با پول های بلوکه شده، کالا دریافت کنیم. روشن شدن این موضوعات، مشخص می کند که خودرو از کدام مبداء، چه تعداد و چه مدل خودروهایی وارد شود.

 

*قیمت خودروهای مختلف در روزهای اخیر در بازار آزاد کاهش پیدا کرده و چه قیمت خودروهایی که در داخل کشور مونتاژ می شوند و چه بقیه خودروها، یک مقدار ارزان تر شده اند.

آیا بازار آزاد خودرو قبول کرده که واردات خودرو به طور قطعی انجام می شود و این بازار، چنین تصوری دارد؟

 

-واردات خودرو، یک کلاف سر در گم بوده و زمانی بازار می تواند واکنش حقیقی خودش را نشان بدهد که دولت اعلام کند ثبت سفارش خودرو آزاد است، سقف قیمتی خودروهای وارداتی چقدر است و تعرفه های مستقیم و غیر مستقیم گمرکی چقدر است.

آن موقع، هر فردی که می خواهد خودرو وارد کند حساب می کند که مثلاً سقف قیمت هر خودروی وارداتی 20 هزار دلار است و تعرفه مستقیم هم برای ماشین 20 هزار دلار مثلاً 70 درصد و تعرفه غیر مستقیم 30 درصد است. در حد 20 درصد هم برای وارد کننده خودرو سود در نظر گرفته می شود.

در این حالت، وارد کننده می تواند یک ماشین 20 هزار دلاری، وارد کند و آن را در بازار ایران با قیمت یک میلیارد و 500 میلیون تومان به مشتری بفروشد. در آن زمان، قیمت ماشین هایی که قیمت شان در بازار بین یک تا 2 میلیارد تومان است، ریزش قیمت پیدا می کند.

در چند روز اخیر که قیمت خودرو در بازار پایین آمده، بیش تر واکنش ها به خبر احیای برجام و رسیدن به مراحل پایانی مذاکرات برجام است تا واردات خودرو. چون واردات خودرو، در مقایسه با جو روانی برجام، یک موضوع کوچک تر است.

چه واردات خودرو انجام بشود و چه واردات انجام نشود، اگر برجام نهایی شود و توافق آن به طور رسمی اعلام شود، فقط از نظر روانی و در یک بازه چند ماهه، یک مقدار قیمت ها را ریزش خواهد داد. با توجه به فکت ها یا واقعیت های اقتصادی، دو مرتبه نرخ دلار شروع به افزایش پیدا می کند. وقتی برجام در سال 1394 امضاء شد همه قیمت ها کاهش پیدا نکرد.

 

*به هر حال در فضای مذاکرات برجام، نرخ دلار به مدت 3 سال در محدوده و کانال 3 هزار تومان بود و این نرخ دلار هم در کنار عوامل دیگر باعث شد نرخ تورم تا 9 درصد کاهش پیدا کند.

 

-ولی باز هم قیمت ها کاهش پیدا نکرد یعنی قیمت ها حداقل ثابت ماند. وقتی برجام امضاء شد، نسبت به شش ماه قبل از آن، ارزانی ایجاد نشد و قیمت ها ثابت شد. حالا ممکن است نرخ دلار از حدود 30 هزار تومان، یک دفعه به کانال 25 هزار تومان وارد شود ولی در یک دوره زمانی و آرام آرام، باز شیب نرخ دلار افزایش پیدا می کند و به همان 30 هزار تومان می رسد.

می خواهم بگویم امضاء شدن برجام، جو روانی مثبت ایجاد می کند و بازار در رکود می رود. در این حالت، همه مردم دست نگه می دارند و خرید نمی کنند. چرا که مردم می گویند نرخ دلار پایین می آید و قیمت ماشین ارزان می شود پس نخرید. نه تنها در مورد خودرو، بلکه در مورد گوشی موبایل و کالاهای دیگر هم، همین طور است.

به درست یا نادرست، یک توقع بیش از حد در جامعه ایجاد می شود و بستگی به این دارد دولت و حاکمیت چقدر بتوانند به آن توقع پاسخ بدهند. در نهایت، همان دلار آهسته آهسته به حدود 30 هزار تومان برمی گردد و مثل دوره های قبل، در حد 2 یا 3 سال، تورم و یک مقدار نرخ دلار کنترل می شود و در یک محدوده نسبتاً مناسبی باقی می ماند.

در مورد واردات خودرو باید بگویم که بارها اعلام کردند که واردات خودرو آزاد می شود ولی واردات انجام نشد. چند بار در دو، سه سال اخیر اعلام شد که واردات خودرو آزاد می شود و اعلام هم می کنیم ولی در لحظه آخر، شورای نگهبان یا مجمع تشخیص مصلحت نظام جلوی واردات خودرو را گرفتند. به نظر من، تا زمانی که ماشین خارجی، وارد کشور نشود و ثبت سفارش خودرو به طور رسمی آزاد نشود، بازار خودرو واکنش چندانی به خبر واردات نشان نمی دهد.

 

«برجام» و جنجال ادامه دار تصویب «آئین نامه واردات خودرو»/ تبعات اجرای توافق هسته ای بر قیمت خودروهای معمولی و لوکس

 

*در ماه های اخیر و حتی در زمانی که طرح ساماندهی صنعت خودرو به مجمع تشخیص مصلحت نظام ارجاع شده بود، بحث های مختلفی مطرح شد. در جلساتی که برگزار شده، همیشه این بحث ها مطرح بوده که واردات با چه شروطی انجام شود.

در یک دوره، یکی از شروط این بوده که فقط شرکت های خودروسازی ایران، اقدام به واردات خودرو کنند. آیا جنابعالی، فکر می کنید در وضعیت فعلی، باز این امتیاز به شرکت های خودروسازی ایران داده می شود و آیا تعداد خودرو یا قطعات خودرویی که می شود صادر کرد، به حدی هست که در مقابل آن، واردات انبوه خودرو انجام داد؟

 

-من شنیده ام که اصلاً این شرط برای واردات خودرو را حذف کرده اند. چرا که غیر عقلانی است که بگوییم صادرات خودرو انجام شود و بر مبنای آن، واردات انجام شود. در بهترین حالت، ما می توانیم 2 یا 3 هزار خودرو در سال صادر کنیم یا حداکثر 10 هزار خودرو صادر کنیم ولی مگر می شود با این پول صادرات، مثلاً تعداد 2 هزار خودروی خارجی وارد کرد.

جنبه عقلانیت در آن شرط وجود ندارد و به نظر من، آن شرط باید کنار برود. از طرف دیگر و در حوزه شروط واردات خودرو، کف قیمت خودروهای وارداتی خیلی مهم است، یعنی مهم است که می خواهند چه قیمتی تعیین کنند.

اگر شرکت های خودروسازی داخلی بخواهند خودرو وارد کنند با توجه به زیان انباشته ای که دارند، دوست دارند واردات را انجام بدهند تا بتوانند یک بخش از آن زیان خودشان را جبران کنند. به طور خاص، وقتی دولت می گوید شما باید ماشین بیاورید و بعد روی ساخت داخل آن برنامه ریزی کنید، غیر مستقیم دارد یک رانت ویژه یا یک فرصت ویژه به خودروساز می دهد.

برای مثال، اگر ما شرکتی داریم که قبلاً وارد کننده خودرو بوده ایم و در ایران سایت تولیدی خودرو نداریم، با تعیین این شرط، نمی توانیم ماشین بیاوریم و آن را در داخل کشور تولید کنیم. پس دولت یک چراغ سبز، نشان می دهد و می گوید شاید یک امتیاز ویژه به خودرو سازان داخلی داده شود تا آنها ماشین بیاورند و آن را ساخت داخل کنند تا تعرفه های گمرکی آنها نیز کاهش داده شود.

 

*در ماه های اخیر، بحث های زیادی در مورد ارزان بودن و اقتصادی بودن خودروهای وارداتی مطرح شد و ظاهراً این موضوع یکی از شرط های مورد علاقه دولت است. شما تصور می کنید که در آئین نامه نهایی، این نوع شرط ها بیاید؟

 

-من اعتقاد دارم که در شرایط فعلی اجتماعی، اقتصادی و سیاسی کشور، باید ماشین لوکس وارد نشود، اما در مورد این که تولید داخلی خودروهای وارداتی انجام شود، باید بگویم برای هر کسی، واردات جذابیت بیش تری نسبت به تولید در ایران دارد.

به طور کلی، هزینه واردات خودرو، کمتر بوده و به همین دلیل باید ببینیم سهم بازار چقدر ارزش دارد که ما وارد حوزه تولید خودرو شویم. ما یک دفعه نمی توانیم تعداد 50 مدل خودرو بیاوریم و تولید کنیم و مگر چقدر تقاضا برای این خودروها وجود دارد.

برای مثال، خودروی پژو 206 ارزش داشت که در ایران تولید شود چون تقاضا برای خرید آن در سطح بالایی بود. هر چند که این خودرو زمانی به ایران آمد که بازار بسته بود و رقیبی نداشت، اما اگر برای یک خودرو تقاضا وجود نداشته باشد یا ماشین محبوبی نباشد یا ماشین خوش بازاری نباشد، نمی شود برای تولید داخل آن اقدام کرد.

البته این نوع ادبیات تولید، ادبیات کهنه و پوسیده ای است و همیشه به ما ضرر می زند ما باید به جای تولید، با آن شرکت صحبت کنیم و پلت فرم آن را بخریم. چون هر لحظه ممکن است دوباره برای ما اتفاقاتی مثل تحریم ها بیفتد.

من به عنوان یک کارشناس پیشنهاد می کنم به جای این که فقط بر تولید تاکید کنیم، پلت فرم های تعداد 3 یا 4 یا 5 ماشین خوب و متناسب با شرایط و فرهنگی و اقتصادی ایران را بخریم و برای ساخت داخل آنها کار کنیم تا اگر دوباره تحریم اتفاق افتاد صنعت خودروسازی ما متضرر نشود، خطوط تولید خودرو نخوابد، قطعه سازان ایرانی ورشکسته نشوند و زیان های انباشته ایجاد نشود. یک تغییر نگاه مدیریتی باید اتفاق بیفتد وگرنه تولید نیاز به پشتوانه دارد و تولید باید برنامه و هدف داشته باشد.

 

*اقای حسینی، معاون رئیس جمهور همچنین گفته باید میزان تاثیر واردات خودرو بر قیمت ارز مشخص شود. آیا مطرح کردن این نکات نشان می دهد که فاصله زیادی تا تصویب نهایی آئین نامه واردات خودرو وجود دارد؟

 

– به نظر من، اگر اجرای برجام قطعی شود و منابع ارزی مسدود شده ایران آزاد شود و ارز وارد کشور شود یا به جای منابع ارزی کشور، کالا بگیریم، حساسیت ها نسبت به تامین منابع ارزی کمتر می شود.

الان حساسیت ارزی به این دلیل است که در شرایط فعلی، ارزی در کشور وجود ندارد و کشور ما تحریم است. وقتی تحریم ها برداشته شود، ممکن است همه پول های مسدود شده ایران را بازپرداخت نکنند و امکان دارد به جای آن پول ها، کالا به ما بدهند.

یکی از کالاهای جذابی که برای هر دولتی وجود دارد، واردات خودرو است. اگر به جای آن پول های مسدود شده، کالاهایی مثل برنج، روغن، گندم و گوشی موبایل بدهند، دولت نمی تواند از آنها مالیات بگیرد، اما دولت می تواند به طور متوسط به اندازه 50 درصد قیمت هر خودرو را مالیات و حقوق گمرکی بگیرد و این کار برای دولت، درآمد زایی دارد.

در عین حال، تقاضا برای خرید خودروی خارجی در بازار وجود دارد و مالیات آن هم گرفته می شود. من فکر می کنم با روشن شدن تکلیف قطعی برجام، در مورد خیلی از مسائل، می توانند راحت تر برنامه ریزی کنند و منابع لازم را تخصیص بدهند.

 

*قرار است در چارچوب اجرای دوباره برجام، حدود 7 میلیارد دلار پول نفت ایران در کره جنوبی آزاد شود. اگر این پول مسدود شده ایران آزاد شود، واردات همان خودروهای کره ای هیوندای و کیا را می شود انجام داد؟

 

-من بعید می دانم که آنها به دولت ایران ارز بدهند و بالاخره کالا می دهند. چون می دانند ایران سال ها تحریم بوده و عمدتاً به کالا نیاز دارد. اگر این منابع در کره جنوبی، آزاد شود، جدا از کالاهای دیگر، قطعاً یک تعداد خودرو از کره وارد خواهد شد.

«برجام» و جنجال ادامه دار تصویب «آئین نامه واردات خودرو»/ تبعات اجرای توافق هسته ای بر قیمت خودروهای معمولی و لوکس

*در سال های اخیر، شرکت خودروسازی «سانگ یانگ» کره جنوبی توسط شرکت خودروسازی «ماهیندرا»ی هند خریداری شد. با آزاد شدن منابع ایران در کره، همان خودروهای شرکت سانگ یانگ، هیوندای و کیا وارد خواهد شد؟

 

-من فکر می کنم اگر بخواهند خودروی ارزان وارد کنند باید خودروهایی بیاورند که در سایت های تولیدی مشترک در هندوستان، تولید می شوند. در این حالت، می توانند خودروهای با برند هیوندای، کیا، رنو، نیسان و سوزوکی را که در هند تولید می شوند بیاورند. این برندها بیش ترین شانس را دارند که از سایت های تولیدی واقع در هندوستان و با قیمت ارزان، به ایران بیایند.

 

*چند میلیون خودرو در خاک کشور کره جنوبی توسط شرکت های هیوندای و کیا تولید می شود. فکر می کنید قیمت خودروهای خاک کره جنوبی، گران تر بوده و واردات آنها عملی نیست؟

 

-واردات آن خودروها هم امکانپذیر است ولی عمده ماشین های با قیمت زیر 10 هزار دلار از سایت های تولیدی هند می تواند وارد شود و ماشین های بین 15 تا 20 هزار دلار می تواند از سایت های واقع در کره جنوبی بیاید.

در همان زمان که یک مقدار پول بلوکه شده در هند آزاد شد یک تعداد خودروی هیوندای آی 20 از هند آمد، یعنی به جای یک مقدار از آن پول ها، این خودروی نسبتاً ارزان قیمت را دادند.

اساساً سیاست ها و جهت گیری دولت آقای رئیسی این است که می خواهد نشان بدهد به دنبال واردات کالای لوکس و اشرافی که فقط یک قشر خاص جامعه مصرف کنند، نیست. در حالی که در دولت آقای احمدی نژاد و دولت آقای روحانی، میانگین قیمت خودروهای وارداتی 22 تا 25 هزار دلار بود.

در اواخر دولت آقای احمدی نژاد و اوایل دهه 90 تعداد زیادی ماشین های خیلی لوکس مثل مازراتی، پورشه و بی ام و خیلی خاص وارد شد. این نوع واردات در جامعه ایران، این دیدگاه را به وجود آورد که مثل این که خودروهای وارداتی مربوط به آدم های رانت خوار است و آنها ماشین های چند ده میلیاردی سوار می شوند.

دولت آقای رئیسی، می خواهد این تابو را بشکند که در زمینه واردات خودرو، به دنبال تامین نیازهای قشر بیش تری از جامعه هست و می خواهد تعداد بیش تری از افراد جامعه ایران، از خودروهای به روز دنیا استفاده کنند. برای مثال، سقف قیمت 20 هزار دلار اعلام می شود. از طرف دیگر، ماشین های لوکس که حساسیت ایجاد می کند و تبعیض های اجتماعی را نشان می دهد اصلاً وارد نمی شود.

 

*تاکید بر واردات خودروهای ارزان قیمت و اقتصادی است. در وضعیت فعلی، تعداد زیادی خودروی لوکس در جامعه ایران وجود دارد. اگر فرضا برای خودروهای وارداتی سقف قیمت در حد 20 هزار دلار تعیین شود، صاحبان آن خودروهای لوکس موجود، در عمل برندگان واقعی آئین نامه واردات خودرو خواهند بود؟

 

-دقیقاً همین طور است و برای مثال، در اواخر سال 1392 در دولت آقای روحانی، واردات خودروی با حجم موتور بالای 2500 سی سی را ممنوع اعلام شد. در آن زمان ورود خودروهای گران قیمت مازراتی، بنز، بی ام و، پورشه و لکسوس ممنوع شد.

با وجود واردات خودرو، اما قیمت خودروهای خارجی با حجم موتور بالای 2500 سی سی و موجود در بازار ایران رشد می کرد. برای مثال، قیمت خودروهای لندکروز یا پرادو به طور مستمر بالا می رفت. چرا که مشابه این خودروها دیگر وارد کشور نمی شد و یک بازار خاص و ویژه ایجاد کردند.

دولت آقای رئیسی، چندان به آن بازار ماشین های لوکس فکر نمی کند. به نظر من، دغدغه دولت درست است و دغدغه این دولت، این نیست که خودروهای گران قیمت بی ام و در حد 5 یا 6 میلیارد تومانی وارد شود. عمدتاً دولت در جهت راضی نگه داشتن قشر متوسط جامعه فکر می کند.

از یک طرف، دولت تلاش می کند قیمت خودروهای تولید داخلی را ثابت نگه دارد تا تورم زیادی ایجاد نشود و خودروهای داخلی با میانگین قیمت 300 تا 400 میلیون تومان بمانند. از طرفی، یک تعداد ماشین وارداتی با قیمت متوسط حدود 600 تا 700 میلیون تومان به بازار ایران تزریق شود تا جو بازار را از نظر روانی ثابت کند و دولت بتواند بازار خودرو را ساماندهی کند.

 

لینک کوتاه خبر : https://eghtesadkhodro.com/?p=27345

 

منبع اقتصادخودرو
توسط زهرا واثق‌نیا
ارسال یک پاسخ

آدرس ایمیل شما منتشر نخواهد شد.