توقف تولید برخی خودروهای قدیمی، یک حرکت پوپولیستی است/ «سمند» و «پژو 405» تفاوتی با «سمند سورن» و «پژو پارس» ندارند

اقتصاد خودرو– در روز یکشنبه 10 مهر 1401 در مراسمی که با حضور مدیر عامل شرکت ایران خودرو و استاندار آذربایجان شرقی، در سایت ایران خودرو تبریز برگزار شد، آخرین خودروی «سمند» و «پژو 405» تولید شده و به عنوان آخرین خودروهای سمند و پژو 405 به موزه انتقال پیدا می کنند و خط تولید آنها برچیده می شود.

در این میان، مقامات وزارت صنعت و معدن و شرکت های بزرگ خودروسازی ایران، بارها از چند خودروی دیگر به عنوان خودروهای جایگزین خودروهای قدیمی سمند، تیبا و ساینا یاد کرده اند.

در گفت و گویی که «اقتصاد خودرو» با بابک صدرایی – کارشناس حوزه های صنعت خودرو و بازاریابی- انجام داده، دو موضوع کلی تولید خودروهای با پلت فرم قدیمی در ایران و جایگزین شدن خودروهای دیگر به جای خودروهای از خط تولید خارج شده، بررسی شده است.

*****

 

 

*در مراسمی که در سایت «ایران خودرو تبریز» با حضور آقای خطیبی، مدیر عامل شرکت ایران خودرو برگزار شد تولید خودروهایی «سمند» و پژو 405 در ایران خودرو متوقف شد. در حوزه شرکت سایپا هم، قرار شده تولید خودروهای «تیبا»، «تیبا 2» و «ساینا» متوقف شود. بحث توقف تولید این خودروها از خرداد 1401 شروع شد و در آن زمان مقامات سازمان ملی استاندارد ایران، مجوز تولید آنها را به دلیل عیوب پُرتکرار ایمنی تمدید نکردند.

جنابعالی نسبت به تولید این نوع خودروهای قدیمی چه نظری دارید و همچنین نسبت به توقف تولید این خودروها که در شرایط فعلی ارزان قیمت ترین خودروهای تولیدی کشور بوده اند، چه دیدگاهی دارید؟

 

-صنعت خودروسازی ایران، یک درد کهنه داشته و دارد و با این فرمان مدیریت که پیش می رود، همچنان این درد را خواهد داشت. این درد کهنه، این است که محصول تولید شده، دوره عمر مشخصی ندارد. در حالی که در همه جای دنیا هر محصولی، یک دوره عمر مشخص دارد.

به دلیل این که در ایران، بازار رقابتی وجود ندارد و پارامترهای بازار و خواست و نیاز مشتری، هیچوقت جدی گرفته نمی شود و اصلاً اهمیتی برای تولید کننده ندارد، هر محصولی، خارج از عمر طلایی یا عمر لازم خودش در بازار می ماند.

این اتفاق، همان اتفاقی است که در مورد خودروی پیکان رخ داد و در مورد خودروهای پژو 405، پژو 206 و پراید و خیلی از محصولات دیگر که ایرانیزه شده و تولید ایران شدند و حتی خودروی ملی سمند، رخ داده است. اگر سیستم فعلی، به همین شکل نگاه کرده و فکر کند همین اتفاق در مورد خودروهایی که در آینده به اسم خودروهای جدید به بازار می آیند، رخ خواهد داد.

وقتی که سازمان ملی استاندارد ایران، اعلام می کند یک خودرو غیر استاندارد است، یعنی این خودرو پِلت فرمی دارد که از نظر مسائل زیست محیطی، ایمنی و کارکرد فنی، متناسب با شرایط کنونی نیست و این خودرو حتی نمی تواند قواعد استاندارد فعلی را پاس کند.

خودروهای «سمند» و «پژو 405»، یک پِلت فرم دارند و پلت فرم خودروی «تیبا» به «پراید» برمی گردد. پلت فرم های این خودروها، مربوط به 3 تا 4 دهه قبل دنیا هستند و البته متاسفانه در این سال ها از کیفیت آنها نیز کاسته ایم. جالب این است که خودروی پژو 405 را از خط تولید خارج می کنند ولی همچنان پژو پارس را تولید کرده و تولید آن را ادامه می دهند.

در حالی که این وضع، یک جوک بوده و خنده دار است چرا که پژو 405 و پژو پارس، یک ماشین هستند و گیربکس، موتور، بدنه، شاسی و پلت فرم آنها یکسان است. فقط چراغ های جلو و عقب پژو 405 و درب موتور آن را عوض کرده و اسم آن را پژو پارس گذاشته اند.

از طرفی، خودروی سمند را از خط تولید حذف می کنند و تولید خودروی «سورن» که یک فیس لیفت از همان سمند بوده و دقیقاً همه چیز سورن، همان سمند است، ادامه پیدا می کند. حتی در یک سطح بالاتر می توانیم بگوییم که خودروی «دنا» همان پلت فرم سمند را دارد و تولید دنا، ادامه دارد.

به نظر من، این کارها فقط حرکت های پوپولیستی است و می خواهند گفته شود که ماشین های قدیمی و از رده خارج را از رده تولید خارج می کنند. در حالی که روح این ماشین ها در ماشین های دیگر، وجود دارد همان طور که پیکان را از رده تولید خارج کردند ولی سال ها زیادی وانت پیکان تولید کردند و وانت آریسان را با موتوری که پایه پیکان دارد، تولید می کنند.

اساساً برای ایجاد تحول، باید یک عزم و اراده در سطح کلان شکل بگیرد، یعنی باید به جایی برسیم که اقتصاد کلان و سیاست کلان ما، به سمتی برود که یک کشور صنعتی شویم و یک صنعت خودرو، متناسب با صنایع دیگر و به شکل پیشرو داشته باشیم.

در آن حالت، می توانیم محصولات تولید مشترک و محصولات تولید داخلی با پلت فرم ها و ساختارهای ایمنی و زیست محیطی جدید داشته باشیم و این محصولات، با طراحی جدید منطبق باشند.

اگر ما بخواهیم کار جدی انجام شود، باید تغییر اساسی در محصولات ایجاد شود و محصولاتی متناسب با شرایط زمانی و مکانی فعلی، تولید و به بازار عرضه شود. در عمل، نشان داده شده که تولید چنین خودروهایی، حداقل در شرایط فعلی و تا حدود زیادی از توان صنعت خودرو سازی ایران خارج است.

 

 

*در شرایط فعلی، نسبت به تولید یا ادامه تولید این خودروهای قدیمی چه نظری دارید؟

 

-در این زمینه می توانیم از دو جنبه به آن نگاه کنیم و یک جنبه این است که اگر این خودرو، از خط تولید خارج شود، قطعاً خودروی مشابه، جایگزین می شود. برای مثال، اگر پژو 405 از خط تولید برود، پژو پارس جایگزین آن می شود. در نتیجه، اتفاق خاصی در بازار رخ نمی دهد و این کار، فقط باعث می شود تیراژ تولید یک خودروی دیگر افزایش پیدا کند.

شرکت ایران خودرو، یک مشکل بزرگ دارد و البته در صنعت خودروسازی ایران، همین مشکل بزرگ وجود دارد. این مشکل بزرگ، این است که شرکت های خودروسازی، فاقد دانش بازاریابی و شناخت بازار هستند و چند محصول هم سگمنت و مشابه در هر یک از شرکت های ایران خودرو و سایپا، تولید می شود ولی محصولات مختلف تولید شده، همپوشانی دارند.

در حالی که هیچ شرکت خودروسازی، نمی آید در یک رده قیمتی، چندین محصول تولید کند و آن هم ماشین هایی که یک پلت فرم دارند و یک شکل دارند و فقط تغییرات جزئی دارند. بر این اساس، توقف تولید خودروهای سمند و پژو 405، تغییر بنیادی نیست. هر چند که در کوتاه مدت ممکن است خلاء یک محصول احساس شود ولی این شرکت ها در دراز مدت می توانند محصول مشابه را با تیراژ بالاتری تولید کنند و  این محصول مشابه، جایگزین شود.

در مورد این که آیا من موافق یا مخالف توقف تولید این خودروها هستم، باید بگویم قطعاً هر فردی که متخصص باشد موافق این است که یک محصول قدیمی، در زمان و جای خودش از بازار خارج شود و یک محصول جدیدتر تولید شود. این حالت در اصل، زنده بودن و حیات صنعت خودروسازی را نشان می دهد.

وقتی که یک محصول را بیش از 20 سال یا 25 سال، در خط تولید نگه داشته ایم، یعنی این که ما یک صنعت مُرده و غیر متحرک داریم. به همین دلیل، بنده اعتقاد دارم که توقف تولید خودروهای سمند و پژو 405 و ادامه تولید سمند سورن و پژو پارس، یک مقدار جنبه نمایشی دارد.

 

*در موقعیت فعلی، قدرت خرید خانوارها کاهش پیدا کرده است. در ماه های اخیر، بحث این بود که خودروهای «کوییک»، «رانا»، «دنا» و «شاهین»، جایگزین خودروهای قدیمی «سمند»، «پژو 405» و «تیبا» شوند.

آیا در همین شرایط فعلی، به مصلحت است یا مطابق با واقعیت های جامعه هست که این خودروهای قدیمی را از رده خارج کنیم و عملاً یک تعداد از تقاضاهای موجود برای خرید خودروهای ارزان قیمت تر را از بین ببریم؟

 

-من این داستان را به این شکل تعمیم می دهم ولی شرایط آن روز با شرایط امروز، فرق می کند. یادم هست در سال 1384 که وقتی شرکت ایران خودرو، پیکان را از خط تولید خارج کرد، افراد زیادی درباره جایگزین آن بحث می کردند و آنقدر پیکان، مقدس شده بود که عملاً هیچ جایگزینی برای آن پیدا نشد.

به مرور زمان و با افزایش تیراژ خودروهایی مثل پژو 405، پراید، روآ، تندر 90 و حتی سمند، آهسته آهسته جایگزین پیکان با چند محصول شکل گرفت و جایگزین پیکان، پیدا شد. البته اگر هنوز هم با برخی آدم های سنتی تر و قدیمی تر صحبت کنید، می گویند پیکان، یونیک بود و هیچوقت جایگزینی برای پیکان نیامد.

الان هم همین طور است و وقتی یک محصول، در دراز مدت و بیش از حد عمر خودش در بازار می ماند و مثلاً طول عمر آن 20 سال می شود، در زمان خارج کردن آن از خط تولید، دلمشغولی و نگرانی ایجاد می کند. در حالی که در کشورهای غربی و خودروسازان جهانی، دوره زمانی  که یک خودرو در بازار بماند بین 5 تا 7 سال است.

برای مثال، در زمانی که قرار بود تولید پیکان در ایران متوقف شود، تعدادی از شرکت های قطعه سازی، با مشکل مواجه شدند و افرادی زیادی فکر می کردند اگر پیکان تولید نشود، واقعاً نمی شود جایگزینی برای آن پیدا کرد.

در صورتی که با گذر زمان، این جایگزین ساخته شد، اما ممکن است در ابتدا، این خلاء احساس شود آن هم در شرایطی که در جامعه فقر زیادی وجود دارد و شرایط جامعه، نابسامان است.

بنابراین، در ابتدای امر، قطعاً این خلاء به وجود می آید، اما اگر برای محصول مشابه جایگزین، برنامه ریزی شده باشد، در یک دوره زمانی کوتاه مدت و با افزایش تیراژ تولید محصول جایگزین و مشابه، این خلاء می تواند پُر شود.

با این حال، بین پژو 405 و پژو پارس، اختلاف قیمت چندانی وجود ندارد. برای مثال، مدیران ایران خودرو می توانند پژو پارس یا پژو 206 صندوقدار یا رانا را با افزایش تیراژ، نزدیک به قیمت پژو 405، تولید کنند.

همچنین در مورد کوییک، باید بگویم که می توانند تیراژ تولید آن را بالا ببرند و به قیمت تیبا، نزدیک کرده و به بازار عرضه کنند. من فکر می کنم ماشین هایی مثل «شاهین» یا «تارا» یا «دنا»، در سطح قیمتی بالاتری قرار می گیرند و قرار نیست با خروج «تیبا»، خودروی شاهین جایگزین آن شود یا از طرف دیگر با خروج «سمند»، خودروی دنا جایگزین آن شود.

در حال حاضر، ماشین هایی مثل «کوییک»، «پژو پارس»، «پژو 206 صندوقدار» و «سمند سورن» تولید می شوند که قیمت آنها خیلی نزدیک به قیمت ماشین های خارج شده از خط تولید یعنی تیبا و سمند است. قیمت این ماشین ها را می توانند با افزایش تیراژ، تا حدودی به قیمت پژو 405، تیبا و ساینا نزدیک کنند و این خودروها، جایگزین مناسبی برای خودروهایی باشند که تولید آنها متوقف می شود.

 

 

*قیمت درب کارخانه ارزان ترین مدل خودروی کوییک، حداقل 50 میلیون تومان اختلاف با قیمت تیبا دارد و سمند سورن گران تر از سمند معمولی است. قیمت جدید درب کارخانه تیبا در مهر 1401، حدود 120 میلیون تومان اعلام شده.

از طرفی، قیمت درب کارخانه خودروی شاهین 344 میلیون تومان بوده که دو برابر قیمت تیبا می شود. آیا کسانی که خریدار واقعی خودروهای ارزان قیمت تر مثل تیبا یا سمند هستند، با توقف تولید آنها، تقاضای خریدشان از بازار حذف خواهد شد؟

 

-خریداران خودروهای شاهین و تارا یا حتی دنا اتوماتیک، متفاوت از خریداران خودروهای تیبا و سمند هستند و تعداد تقاضا برای خرید خودروهای شاهین، تارا و دنا، پایین تر است. خریداران واقعی، محصول جایگزین را پیدا می کنند.

البته خریداران واقعی، نمی توانند جایگزین منطقی دقیقی برای همه خودروهای تیبا و سمند پیدا کنند ولی در میان خودروهای موجود، می توانند گزینه هایی را پیدا کنند. هر چند که پژو پارس، همان پژو 405 است ولی به هر صورت، این داستان مثل داستان توقف تولید پیکان است و وقتی پیکان از خط تولید خارج شد، تا یک مدت این خلاء احساس می شد.

با افزایش تیراژ تولید، بالاخره محصول مشابه توانست خودش را به قیمت نزدیک به پیکان برساند و عرضه این خودروهای مشابه بیش تر شد. مشتری هم پذیرفت که دیگر نمی تواند پیکان بخرد و مثلاً خودروی پراید یا پژو 405 یا سمند را خریداری کرد.

این داستان، تا حدودی در مورد سمند، تیبا و پژو 405 تکرار می شود، اما این دفعه، شرایط اقتصادی کشور با دفعه قبل، قابل مقایسه نیست. به همین خاطر و به نظر من، زمان بیش تری می بَرد، یعنی شیفت کردن و جایگزینی به سرعت اتفاق نمی افتد، اما دیگر چاره ای نیست و این اتفاق رخ می دهد.

در نظر بگیرید که قیمت پژو پارس و پژو 405 اختلاف قیمت زیادی ندارند و همان 30 یا 40 میلیون اختلاف قیمت، در شرایط تورمی فعلی که روز به روز قیمت ها بالا می رود و مردم مجبورند به قیمت های جدید عادت کنند، چندان رقم قابل توجهی نیست.

از سمت دیگر، شرکت خودروساز می تواند با افزایش تیراژ تولید، حداقل فاصله قیمت موجود را بیش تر نکند و فاصله قیمتی فعلی را نگه دارد. من فکر می کنم در یک دوره یک ساله، بازار تا حدودی به این قیمت های بالاتر عادت می کند.

 

*تولید سمند سورن ادامه پیدا می کند و جنابعالی اعتقاد دارید که سمند سورن، فقط فیس لیفت سمند معمولی است. در حالی که قرار بوده نسل های 2 و 3 و 4 سمند تولید شود ولی نسل های جدید تولید نشده. از طرف دیگر، چه شما و چه برخی افراد دیگر، اعتقاد دارند که خودروی شاهین، همان پراید است.

به نظر می رسد قضیه خودروی شاهین نسبت به تیبا و پراید، مانند نسبت سمند سورن با سمند معمولی نیست و تغییرات بیش تری در خودروی شاهین ایجاد شده. در مجموع، آیا بالاخره تغییرات و بهبودها در خودروهایی که به عنوان جایگزین معرفی می شوند اتفاق افتاده یا در تولید شاهین تفاوت عمده ای اتفاق افتاده که بگوییم از نظر کیفیت، بالاتر از خودروهای قدیمی سمند، تیب و ساینا هستند؟

 

-خودروی شاهین، هیچوقت نمی تواند جایگزین تیبا شود چرا که شاهین، اصلاً در یک سگمنت (محدوده قیمتی) دیگر تعریف شده. برای مثال، ما می توانیم بگوییم کوییک جایگزین تیبا شود، سورن جایگزین سمند شود، پژو پارس جایگزین پژو 405 شود و پژو 206 صندوقدار خلاء بین دو بازار پژو 405 و سمند را پُر کند.

با این کار، تغییر عمده ای در بازار صورت نمی گیرد و هیچ تغییر خاصی را نمی توانیم به وجود بیاوریم. کسانی که می گویند شاهین قرار است جایگزین تیبا شود، اصلاً بحث سگمنت و خریدار را نمی دانند. چرا که شاهین، دو برابر تیبا قیمت دارد. البته همین خودروی شاهین نیز یک مشکل اصلی دارد و این مشکل هم، موتور آن است. الان تعداد زیادی از خریداران شاهین، با موتور آن مشکل دارند.

پایه و ساختار موتور شاهین، بر اساس موتور تیبا هست که آن هم از پراید گرفته شده. یک مقدار موتور پراید را دستکاری کرده و آن را بهبود داده اند. با این کار، موتور تیبا را تولید کرده اند و بعداً موتور تیبا را توربو کرده اند که این کار هم، غیر مهندسی است ولی بالاخره موتور شاهین را تولید کرده اند.

در مجموع، شاهین یا دنا یا تارا، ماشین هایی نیستند که بتوانند به عنوان خودروی عموم جامعه مورد استفاده قرار بگیرند. قیمت همه این خودروها، بالای 300 میلیون تومان تا 400 میلیون تومان است. در ارتباط با ایران خودرو، محصولات عموم جامعه همان سمند، پژو 405 و تا حدودی پژو 206 هستند.

در مورد سایپا نیز، می شود خودروهای کوییک و تیبا را نام برد که در پایین سطح قیمت بوده و عموم جامعه می توانند از آنها خریداری کنند. خودروهایی مثل شاهین، تارا و دنا، در سطح قیمتی بالاتری هستند که تقاضای زیادی ندارند. تقاضایی که برای شاهین و تارا وجود دارد، خیلی پایین تر از تقاضایی است که برای کوییک و تیبا وجود دارد. در عمل، شاهین به عنوان گزینه جایگزین مطرح نیست. کسانی که به این خودروها به عنوان جایگزین اشاره کرده اند، به خاطر عدم دانش و آگاهی بوده است.

 

 

*آقای امید قالیباف (سخنگوی وزارت صنعت و معدن)، دقیقاً گفته خودروهای شاهین، تارا، رانا و هایما، جایگزین خودروهای سمند، پژو 405 و تیبا هستند. در نهایت به نظر شما، فقط همان پژو پارس و کوییک، جایگزین خودروهای حذف شده هستند. درست است؟

 

-الان قیمت درب کارخانه تارا اتوماتیک 400 میلیون تومان بوده و قیمت درب کارخانه پژو 405 حدود 150 میلیون تومان است. چگونه خودروی تارا می تواند جایگزین پژو 405 شود. کسانی که در حوزه تولید هستند، می گویند تارا یک محصول جدید است و آن را جایگزین محصول قدیمی می کنیم، اما به این موضوع توجه نمی کنند که قیمت تارا چقدر بوده و چه ویژگی هایی دارد.

کسانی که تصمیم گیرنده بوده و در رأس نشسته اند، جدا از مردم هستند. به نظر من، این افراد اصلاً گوش ندارند و فقط دهان دارند و نمی شنوند که چه اتفاقی می افتد. در این زمینه، ما می توانیم الگوی مصرف خریداران خودروهای بین 200 تا 250 میلیون تومان را بررسی کنیم.

به دلیل این که کار من مارکتینگ و بازاریابی است و به خاطر علاقه شخصی و علاقه کاری، در این زمینه کار کرده ام. اساساً آدم هایی که در این دهک هستند، الگوهای خریدشان با آدم هایی که در یک دهک بالاتر قرار دارد، زمین تا آسمان فرق می کند.

 

*از نظر شما، خودروهای کوییک، پژو پارس  و سمند سورن، جایگزین خودروهای قدیمی هستند و در عین حال این خودروهای کوییک، پژو پارس و سمند سورن، تفاوتی با سمند معمولی و تیبا ندارند.

 

-هیچ تفاوتی ندارند و فقط تغییرات ظاهری در کوییک، پژو پارس و سورن، ایجاد شده. پلت فرم و ساختار این خودروها، همان پلت فرم و ساختار تیبا و سمند است. سورن هم هیچ تفاوتی با سمند معمولی ندارد، پژو پارس هیچ تفاوتی با پژو 405 ندارد و کوییک هم هیچ تفاوتی با تیبا و ساینا ندارد.

به نظر من این حرکات، فقط پوپولیستی بوده و می خواهند بگویند ما محصول جدید عرضه می کنیم. کسانی که این طور اظهار نظر می کنند تعریف محصول جدید را نمی دانند یا خودشان را به اصطلاح عامیانه به کوچه علی چپ زده اند. در مجموع، تعریف محصول جدید، یعنی  محصولی که پلت فرم جدیدی داشته باشد که طراحی بدنه، شاسی، موتور و گیربکس تغییر کرده باشد و حداقل متناسب با استانداردهای روز دنیا یا حداقل متناسب با استانداردهای 10 سال قبل دنیا باشد.

 

*زهرا واثق نیا

لینک کوتاه خبر : https://eghtesadkhodro.com/?p=29576