چرایی ناکامی «فاطمی امین» در تحقق وعده جهش تولید خودرو/وزیر صنعت و معدن، قربانی چالش های صنعت خودرو می شود؟

یکبار دیگر طرح استیضاح «سیدرضا فاطمی امین»، وزیر صنعت، معدن و تجارت در دولت ابراهیم رئیسی، مطرح شده و این طرح، در روز چهارشنبه 27 مهر 1401 در صحن علنی مجلس شورای اسلامی اعلام وصول شد. با توجه به اظهار نظرهای مختلف نمایندگان استیضاح کننده، به نظر می رسد این دفعه راه گریزی از برگزاری جلسه استیضاح فاطمی امین نباشد.

0

اقتصاد خودرو– یکبار دیگر طرح استیضاح «سیدرضا فاطمی امین»، وزیر صنعت، معدن و تجارت در دولت ابراهیم رئیسی، مطرح شده و این طرح، در روز چهارشنبه 27 مهر 1401 در صحن علنی مجلس شورای اسلامی اعلام وصول شد. با توجه به اظهار نظرهای مختلف نمایندگان استیضاح کننده، به نظر می رسد این دفعه راه گریزی از برگزاری جلسه استیضاح فاطمی امین نباشد.

پیش از این و در جلسه علنی مجلس در روز سه شنبه 7 تیر 1401، محمدباقر قالیباف – رئیس مجلس- با سخنان و خواهش التماس گونه از 17 نماینده استیضاح کننده وزیر صنعت، معدن و تجارت، خواست که مهلت دو ماهه ای به دولت و وزارت صنعت و معدن بدهند و فعلاً پیگیر استیضاح نباشد.

قالیباف در بخش دیگری از سخنان خودش گفت که وزارت صنعت، معدن و تجارت، مشکلات ساختاری داشته و حتماً اِشکالات مدیریتی هم دارد، اما رئیس جمهور اعلام کرده که قصد اصلاح ساختار این وزارتخانه را دارد و در نتیجه با ارائه یک لایحه و پیشنهاد 2 وزیر برای وزارت صنعت و معدن و وزارت بازرگانی، این اصلاح ساختاری را انجام خواهد داد.

قالیباف در نهایت خواهش خود را تکرار کرد و گفت نمایندگان استیضاح کننده بر او منت بگذارند و با دادن مهلت 2 ماهه برای تفکیک وزارت صنعت، معدن و تجارت به 2 وزارتخانه، خواهش او را قبول کنند و فعلاً دیگر پیگیر استیضاح نباشند.

به هر روی، نمایندگان استیضاح کننده و حاضر در جلسه علنی مجلس، به ناچار و در شرایطی که به اصطلاح در «رودربایستی» قرار گرفته بودند، با درخواست و خواهش رئیس مجلس مخالفت نکردند، اما دولت ابراهیم رئیسی، لایحه وعده داده شده در خصوص تفکیک وزارت صنعت، معدن و تجارت به 2 وزارتخانه را به مجلس تقدیم نکرد و توپ تفکیک وزارتخانه را بعد از دو ماه مهلت تعیین شده، در شهریور 1401 به زمین مجلس انداخت و از ارائه لایحه مورد اشاره سَر باز زد.

پس از تقدیم نکردن این لایحه تفکیک وزارتخانه، تداوم وضعیت مدیریتی نابسامان وزارت صنعت، معدن و تجارت و تاخیر در واردات خودروی خارجی که مورد تاکید نمایندگان در قانون ساماندهی صنعت خودرو بود، موضوع طرح استیضاح وزیر کنونی صنعت، معدن و تجارت، دوباره به جریان افتاد. بالاخره در روز 27 مهر 1401 توسط علی نیکزاد، نایب رئیس مجلس، این طرح اعلام وصول شد. بر این اساس، فاطمی امین حداکثر در مدت 10 روز کاری باید در صحن مجلس، حاضر شود و برای کسب رای اعتماد مجدد از نمایندگان، تلاش کند.

 

*وعده های بزرگ فاطمی امین، «سنگ بزرگ» بود؟!

در نامه ابراهیم رئیسی، رئیس جمهور به مجلس در روز چهارشنبه 20 مرداد 1400، اسامی وزرای پیشنهادی دولت خودش را جهت اخذ رای اعتماد اعلام کرد و در این میان، سیدرضا فاطمی امین، به عنوان وزیر پیشنهادی برای صنعت، معدن و تجارت، به چشم می آمد. رئیسی،در مورد او نوشته بود که دکترای مدیریت دارد ولی در مرحله اخذ دانشنامه دکترای خود است.

در روز یک شنبه 23 مرداد 1400، برنامه 44 صفحه ای فاطمی امین به عنوان وزیر پیشنهادی صنعت، معدن و تجارت برای اداره این وزارتخانه بزرگ، توسط دولت منتشر شد. در این برنامه با اشاره به نامگذاری سال 1400، به عنوان سال «تولید؛ پشتیبانی ها و مانع زدایی ها» و تاکید مقام معظم رهبری بر «جهش تولید»، فاطمی امین خود را فردی معرفی کرد که می تواند این جهش تولید مورد نظر را عملیاتی کند.

فاطمی امین، در همین برنامه ادعایی خود، با توجه دادن مخاطب یا نمایندگان مجلس به گفته ابراهیم رئیسی در مورد برنامه دولت برای ایجاد تحول، او نیز وعده تحول سر داد. به این صورت، او به عنوان وزیر پیشنهادی برای صنعت، معدن و تجارت، اجرای 36 پروژه تحولی را در حوزه این وزارتخانه در صورت کسب رای اعتماد، به طور مکتوب و شفاف وعده داد. به هر شکل، اکثریت نمایندگان مجلس در روز پنج شنبه 3 شهریور 1400، رای اعتماد به فاطمی امین داده و او را به عنوان وزیر بر راُس این وزارتخانه نشاندند.

 

چرایی ناکامی «فاطمی امین» در تحقق وعده جهش تولید خودرو/وزیر صنعت و معدن، قربانی چالش های صنعت خودرو می شود؟

*مرور اظهارات نمایندگان موافق و مخالف وزارت فاطمی امین

«راستینه»، نماینده شهرکرد، به عنوان موافق رای اعتماد، در سال 1400 اعلام کرد که فاطمی امین، کلی گویی نکرده، غیر شفاف صحبت نکرده و توان تبدیل راهبرد به برنامه عملیاتی را دارد. «بهروزی فر»، نماینده فومن و شفت، برنامه فاطمی امین را جامع دانست و او را شخصی، بسیار نتیجه محور معرفی کرد.

همچنین «فرهنگی» نماینده تبریز، فاطمی امین را در ارتباط با جایگزینی خودروهای فرسوده در دهه 80، فردی موفق دانست و «موسوی»، نماینده اردیبل با اشاره با داستان دفاع دختران حضرت شعیب از حضرت موسی، در ادامه فاطمی امین را فردی قوی و امین معرفی کرد.

«اردشیر مطهری»، نماینده گرمسار در مجلس که مخالف رای اعتماد دادن به فاطمی امین بود، برنامه فاطمی امین را موهوم دانست و انتخاب او به وزارت را باعث نا امید شدن مردم از دولت رئیسی اعلام کرد. «ارکانی»، نماینده نیشابور و دیگر مخالف رای دادن به فاطمی امین، اعلام کرد که معاونت نظارت مجلس در بررسی برنامه فاطمی امین، به برنامه این وزیر پیشنهادی نمره 55 از 100 داده است. ارکانی، همچنین گفت که قرار نیست تکلیف شرعی و قانونی مجلس، فدای رفاقت و هم خطی سیاسی شود.

 

*برنامه فاطمی امین برای تحول چه بود؟

با توجه به تمرکز این نوشتار بر صنعت خودروسازی، عمدتا و به طور ویژه وعده های ادعایی فاطمی امین در برنامه پیشنهادی خودش برای این صنعت کلیدی کشور، مورد کندوکاو قرار می گیرد و این که حدود یک سال بعد از وزیر شدن او، چقدر از این وعده ها و برنامه ها تحقق پیدا کرده است و این که چرا بالاخره کار به استیضاح او کشیده شده است.

فاطمی امین، در برنامه 44 صفحه ای خودش بر تحقق جهش تولید، عدم تصدی گری دولت، ثبات سیاست های اجرایی، استفاده از ظرفیت های خالی بخش تولید، گسترش تعاملات با مجلس، تشکل ها و انجمن های برای تصمیم گیری های کلان و افزایش تولید خودرو به یک میلیون و 600 هزار دستگاه در سال 1401، تاکید کرد.

او از یک طرف به برنامه کوتاه مدت تا پایان سال 1400 و ایجاد تحول و از طرف دیگر به اجرای 36 پروژه میان مدت برای ایجاد تحول و تثبیت این تحول در صنعت خودرو و سایر صنایع و البته بخش های معدن و تجارت اشاره کرد.

وزیر صنعت، معدن و تجارت، البته در بهمن 1400 برنامه ای مکتوب و به زعم خود راهبردی به عنوان برنامه صنعت خودرو منتشر کرد و مجدداً بر تولید یک میلیون و 100 هزار دستگاه خودرو در سال 1400 و تولید یک میلیون و 600 هزار دستگاه در سال 1401 پافشاری کرد.

 

*عملکرد فاطمی امین در 6 ماهه اول و دوره یکساله

فاطمی امین که وعده جهش تولید سر داده بود، در تحقق این جهش در صنایع کلیدی و مهم کشور ناکام ماند. برخلاف مدعای راستینه (نماینده شهرکرد) که در زمان رای اعتماد دادن به وزرای کابینه رئیسی، به طور مشخص فاطمی امین را دارای توان تبدیل برنامه راهبردی به برنامه عملیاتی معرفی کرده بود، برخلاف ادعای بهروزی فر (نماینده فومن) که فاطمی امین را نتیجه محور دانسته بود و برخلاف موسوی (نماینده اردبیل) که فاطمی امین را قوی فرض می کرد، فاطمی امین نه تنها در تولید فولاد و تولید خودرو، جهش ایجاد نکرد بلکه سیر قهقرایی در این 2 صنعت مهم ایران طی شد.

در سال 1400، کل تولید فولاد خام ایران به رقم 27.9 میلیون تُن کاهش پیدا کرد. این در حالی بود که در سال 1399 بیش از 30 میلیون تُن فولاد و به طور دقیق 30.2 میلیون تُن فولاد تولید شده بود. بر این مبنا، نه تنها جهش تولید فولاد خام در سال 1400 و مورد نظر فاطمی امین رخ نداد بلکه حتی کاهش 8 درصدی تولید فولاد در دوره وزارت او به ثبت رسید.

در قالب برنامه کوتاه مدت فاطمی امین، مقرر شده بود که تولید خودرو، در سال 1400 افزایش پیدا کند و جهش رخ بدهد. در عمل، نه تنها جهش تولید که عقبگرد در تولید اتفاق افتاد و کل تولید خودروی ایران به رقم 963 هزار دستگاه کاهش پیدا کرد.

این در حالی بود که در سال 1399 و قبل از وزارت فاطمی امین، کل تولید خودروی ایران به رقم حدود 992 هزار دستگاه رسیده بود. بر این اساس، تولید خودروی سبک و سنگین ایران در سال 1400 نسبت به سال 1399، به جای جهش در تولید، دچار 3 درصد کاهش شد و منفی شدن روند تولید اتفاق افتاد.

 

*کاهش تولید به جای افزایش و جهش در تولید خودرو

کاهش تولید در سال 1400 در حالی رخ داد که در خرداد 1400 و در کشاکش رقابت های انتخابات ریاست جمهوری، ابراهیم رئیسی به عنوان کاندیدا راه حل کاهش التهاب در بازار خودرو را، افزایش تولید اعلام کرده و بر برنامه ریزی برای افزایش کمیّت و کیفیت خودرو تاکید کرده بود.

همچنین او گفته و تاکید کرده بود که تولید سالیانه یک میلیون خودرو را در گام اول می توان به یک میلیون و 600 هزار دستگاه و در گام دوم به 2 میلیون خودرو رساند.

قاعدتاً در همین چارچوب بوده که رئیسی، در مرداد 1400، فاطمی امین را به عنوان وزیر صنعت، معدن و تجارت پیشنهاد کرد، اما در عمل کاهش و اُفت تولید خودرو رقم خورد و بر التهابات بازار خودرو افزوده شد.

در صورتی که فاطمی امین، در آخرین دفاعیه خود در زمان اخذ رای اعتماد، با اشاره به اهداف سند چشم انداز 20 ساله ایران، با قاطعیت اعلام کرد که وظیفه ما این است که عقب ماندگی ها از اهداف سند چشم انداز 20 ساله را جبران کنیم و این که نباید تسلیم تحریم ها شویم و هم او بود که گفت نباید فرافکنی کنیم.

 

چرایی ناکامی «فاطمی امین» در تحقق وعده جهش تولید خودرو/وزیر صنعت و معدن، قربانی چالش های صنعت خودرو می شود؟

 

*وعده کاهش دادن تعداد خودروهای ناقص

در حالی که به خاطر مسائلی از قبیل تحریم یا رکود اقتصادی جهانی ایجاد شده در دنیا بر اثر شیوع ویروس کرونا و در ادامه و به طور خاص کاهش تولید جهانی ریزتراشه ها و قطعات الکترونیکی خودرو، تعداد خودروهای تولید شده ناقص و تکمیل نشده در شرکت های خودروسازی ایران در سال های اخیر، افزایش پیدا کرده بود،.

یک وعده فاطمی امین به عنوان وزیر پیشنهادی، در مرداد 1400 چه در برنامه مکتوب و پیشنهادی و چه در دفاعیات خودر در صحت علنی مجلس، کاهش تعداد خودروهای ناقص به حداکثر 10 هزار دستگاه در پایان سال 1400 بود.

این در حالی است که تعداد خودروهای ناقص یا به تعبیری دپو شده بنا به گفته رئیس وقت سازمان بازرسی کل کشور، از 140 هزار دستگاه در شهریور به 178 هزار دستگاه در 15 دی 1400 افزایش پیدا کرد. بعداً هم آمار دقیقی از تعداد خودروهای ناقص و کف کارخانه های خودروسازی منتشر نشد.

هر چند که در مهر 1401 اعلام شده که تعداد خودروهای ناقص کف کارخانه، جمعاً به 41 هزار دستگاه کاهش پیدا کرده است. در حوزه ارتقای کیفیت، به هر دلیل، انتشار گزارش های ماهیانه شرکت بازرسی کیفیت در مورد کیفیت خودروهای تولید داخلی، متوقف شده و معلوم نیست خودروهای داخلی چه کیفیتی دارند.

 

*پروژه بزرگ تحولی فاطمی امین برای صنعت خودرو

یکی از 36 پروژه تحولی برنامه فاطمی امین برای وزارت صنعت، معدن و تجارت، مربوط به صنعت خودرو بود. در این پروژه تحولی بر پرهیز از تصدی گری دولت، افزایش بهره وری و ایجاد رونق در صنعت خودرو، تاکید شده بود و این که پیش نویسی با حضور ذی نفعان صنعت خودرو تهیه می شود و وزارت صنعت بر اساس تفاهم نامه نهایی، فقط اقدام خواهد کرد.

در حالی وزیر صنعت و معدن، از پرهیز از تصدی گری دولت و وزارت صنعت و معدن در برنامه خودش خبر داده بود که در اوایل سال 1401، دقیقاً با راه اندازی «سامانه یکپارچه تخصیص خودرو» همه شرکت های خودروسازی دولتی و خصوصی را به صف کرد و آنها را موظف کرد که فروش خودروهای خودشان را فقط از طریق این سامانه انجام بدهند تا شفاف سازی محقق شود و فساد و رانت خواری از میان برود.

با اجبار همه شرکت های خودروسازی به حضور در سامانه یکپارچه فروش، شرکت های خودروسازی کاملاً خصوصی نسبت به این روش و مداخله وسیع دولت در امور جزئی شرکت های خصوصی اعتراض کردند و عملاً با شروطی که برای فروش خودرو در سامانه یکپارچه تعیین شد برخی شرکت ها از جمله شرکت سایپا، بی مشتری ماندند و ایران خودرو، چند میلیون مشتری را در هر قرعه کشی جذب کرد.

هر چند که منوچهر منطقی (معاون صنایع حمل و نقل) و توکلی لاهیجانی (مدیر کل خودرویی) این وزارتخانه تا توانستند از سامانه یکپارچه دفاع کرده و به طور خاص استدلال کردند چون عرضه قطره چکانی خودرو توسط شرکت های خودروسازی باعث التهاب و فساد و رانت شده بود، پس سامانه یکپارچه راه اندازی شد.

در نهایت، این سامانه که شفافیت آن به خاطر اعطای خودرو به برنده نشدگان نهایی در اولین قرعه کشی، زیر سوال رفته بود، در شهریور 1401 به یک سامانه بی اثر تبدیل شد و بالاخره وزارت صنعت و معدن اعلام کرد که شرکت های خودروسازی، خودشان اقدام به فروش خودرو کنند. به این صورت، هزینه هنگفتی که صرف راه اندازی و اداره یک سامانه یکپارچه شده بود و اینترنت هم مصرف می کرد، کنار گذاشته شد. هر چند که شرکت پیمانکار، با راه اندازی این سامانه یکپارچه تخصیص خودرو، سود کسب کرد.

 

*واردات خودرو مساله حل نشده بازار خودرو

از سال 1397 عملاً واردات خودرو به کشور به طور قانونی ممنوع شده و نمایندگان مجلس برای شکستن انحصار خودرو در ایران، طرح ساماندهی صنعت خودرو را به تصویب رسانده و بعد از کش و قوس های زیاد، این طرح مصوب شده، در مجمع تشخیص مصلحت نظام، مخالف مصلحت تشخیص داده نشد و در اوایل سال 1401 تبدیل به قانون شد و ابلاغ آن برای اجرا توسط ابراهیم رئیسی، انجام گرفت.

با این که از اردیبهشت 1401، هیچ منعی برای واردات خودرو وجود ندارد، اما با تاخیر دولت یا بی میلی باطنی اعلام نشده وزارت صنعت و معدن، تا اواخر مهر 1401 هیچ خودروی خارجی وارد کشور نشد و این در حالی بود که نمایندگان مجلس، واردات خودروی خارجی را باعث ایجاد فضای رقابتی و کاهش التهاب بازار خودرو می دانند.

ناتوانی وزیر صنعت، معدن و تجارت، در کنترل و تنظیم بازار، ضعف در کاهش دادن التهاب بازار خودرو و عملی نکردن واردات خودرو، در نهایت باعث شد که دوباره تعدادی از نمایندگان مجلس دست به کار شوند و طرح استیضاح سیدرضا فاطمی امین را به جریان بیندازند و این طرح، حتی توسط هیأت رئیس مجلس اعلام وصول شده است.

برخی از نمایندگان مجلس، اعتقاد دارند که استیضاح وزیر صنعت، معدن و تجارت در شرایط فعلی، به مصلحت نیست، اما استیضاح کنندگان اعتقاد دارند مدیریت صحیح در صنعت خودرو وجود ندارد و وزیر صنعت و معدن، کارآمدی لازم را برای اداره کردن این وزارتخانه ندارد.

بعضی نمایندگان مجلس اعلام کرده اند که جلسه استیضاح فاطمی امین، احتمالاً در روز 10 آبان 1401 برگزار می شود. ناگفته نماند که در ماه های اخیر به علت تمرکز فاطمی امین، وزیر صنعت، معدن و تجارت بر صنعت خودرو، او به عنوان وزیر خودروسازی معروف شده است.

فاطمی امین، به دلایل مختلفی از جمله این که برخی نمایندگان مجلس می گویند افراد ناتوانی را در این وزارتخانه گماشته، استیضاح شده. این نمایندگان مجلس، می گویند همین موضوع باعث شده که او در تحقق اهداف برنامه اعلامی موفقیت کسب نکند.

به هر رو، اگر این دلیل، در ناکامی فاطمی امین، نقش موثر داشته باشد یا رویکرد مقتدرانه او در حوزه قیمت گذاری خودرو و همچنین بی توجهی عملی در تحقق واردات خودرو، نقش موثر داشته باشد و در نتیجه التهاب بازار خودرو کاهش پیدا نکرده باشد، طرح استیضاح او اعلام وصول شده و وزیر صنعت و معدن باید پاسخگوی نمایندگان مجلس باشد.

اگر استعفای فاطمی امین در کار نباشد یا در روزهای آینده، برکناری مصلحتی و پیشدستانه او توسط رئیسی، رئیس جمهور رقم نخورد، باید دید که آیا ممکن است اکثریت نمایندگان، دوباره به فاطمی امین رای اعتماد بدهند.

در غیر این صورت، گزینه چهارم این است که نمایندگان مجلس، فاطمی امین به عنوان یار غار ابراهیم رئیسی در دوره مدیریت او در آستان قدس را از وزارت برکنار خواهند کرد، او را در ایجاد تحول در این وزارتخانه و تعادل بخشی در صنعت و بازار خودرو، ناموفق و نا کارآمد خواهند دانست و در نتیجه او را بدون مصالحه و بده- بستان احتمالی با دولت یا وزیر استیضاح شده، از مهم ترین صندلی ساختمان مرکزی وزارت صنعت، معدن و تجارت ایران در خیابان سمیّه تهران، پایین خواهند آورد.

 

*کامیار زین العابدینی ملک میان

لینک کوتاه خبر : https://eghtesadkhodro.com/?p=30445

منبع اقتصادخودرو
توسط کامیار زین العابدینی
ارسال یک پاسخ

آدرس ایمیل شما منتشر نخواهد شد.