توقف واردات، نوسازی خودروهای فرسوده را از نفس انداخت
آب و هوای آلوده و ایجاد آلودگی خاص دنیای مدرن و جوامع صنعتی است که شهرها را یکی یکی فتح می‌کند و در اختیار می‌گیرد. سوخت‌های فسیلی که در خودروها می‌سوزد و چرخ‌های کارخانه‌ها را به تکاپو می‌اندازد، یکی یکی آبی آسمان را خاکستری می‌کنند و سلول به سلول تن و جان آدمی را سیاه می‌کنند. دنیای مدرن و صنعتی، هزار مصیبت در کنار آسایش آورده است.
اقتصادخودرو-سوخت‌های فسیلی هر چقدر از دل طبیعت آمده‌اند، اما با آن ناسازگارند و آرام آرام قرار است در دسته منسوخی‌های دنیا جای بگیرد. اما این تنها خاص بخشی از دنیا است. در ایران، راه‌های اصلاح سوخت و پاکسازی هوا، یکی یکی تخریب می‌شود و ریشه‌اش زده می‌شود تا نتوانیم نفسی آسوده بکشیم. همچون طرح نوسازی خودروهای فرسوده که ظرف بیش از دو سال گذشته معطل مانده است. خودروهایی که نقش محوری در تولید آلودگی هوا دارند.
روزهای آلوده که قابل تنفس برای گروه‌های حساس و عادی نیستند، هر سال تعدادش بیشتر از سال قبل می‌شود و آمار بیماران اورژانسی رکورد می‌زنند. به دلیل آن که بودجه کافی و لازم برای واردات واگن‌های مترو تعلق نگرفته و به تعداد مسافران شهر نتوانسته‌ایم اتوبوس‌های سرحال در چرخه حمل و نقل وارد کنیم و خودروهای فرسوده‌ای که جان می‌کنند و نای رفتن ندارند و بیش از آن که کار کنند، آلودگی تولید می‌کنند و جایگزینی‌شان معطل مانده است.
قرار بود واردات خودرو، در ازای اسقاط خودرو باشد که با توقف واردات، اسقاط و جایگزینی خودروهای فرسوده معلق مانده است. شاید مجوز وارداتی که مجلس به آن چشم دارد و در تصویب آن ممارست به خرج می‌دهد، بتواند یک بار دیگر چرخه نوسازی خودروها و خروج فرسوده‌ها از سیستم حمل و نقل را به راه بیاندازد، البته در هیچ کجای طرح به این نکته اشاره نشده است.
هوای پاک، شاید وقتی باد بوزد
شهرهای بزرگ و صنعتی، سال‌های زیادی است که به خاکستری بودن و ذرات سرب در هوا عادت کرده‌اند و تنفس در هوای پاک زیر آسمان آبی را فراموش کرده‌اند. بر اساس آمار رسمی منتشره، تا روز جمعه، ۱۵ بهمن ۱۴۰۰، تهران از ابتدای سال تنها دو روز هوای پاک داشته و ۲۱۶ روز هوای قابل قبول، ۹۶ روز هوای ناسالم برای گروه‌های حساس جامعه و ۶ روز هوای آلوده برای همه افراد داشته است.
این در حالی است که تهران در مدت مشابه سال پیش ۱۵ روز هوای پاک، ۱۹۳ روز هوای قابل قبول، ۹۷ روز هوای ناسالم برای گروه‌های حساس جامعه و ۱۵ روز آلوده برای همه افراد داشته است. مقایسه اعداد نشان می‌دهد که در سال جاری نسبت به سال گذشته افت وضعیت داشته‌ایم و در هوایی آلوده‌تر نفس کشیده‌ایم. اگرچه عوامل مختلفی در این میان نقش دارند، اما مهم‌ترین آن به سوخت‌های فسیلی بازمی‌گردد که در خودروها استفاده می‌شود. گذشته از کیفیت بنزین که در دیگر کشورها تلاش می‌شود از نوع ارتقا یافته آن استفاده شود، اما کیفیت بالای سوخت با خودروهای داخلی سازگار نیست.
در کنار این موضوع، سهم خودروهای فرسوده در آلودگی هوای کلانشهرها بین ۴۰ تا ۶۵ درصد برآورد می‌شود. همچنین، منابع متحرک شامل خودروهای دیزلی، خودروهای شخصی و موتورسیکلت‌ها سهم حدودا ۶۰ درصدی در انتشار ذرات معلق دارند. به دلیل آن که قوانین مربوط به هوای پاک و نوسازی خودروهای فرسوده و یا اصلاح وضعیت سوخت، معطل مانده، از این روی برای داشتن هوای پاک، تنها می‌توانیم امید به طبیعت داشته باشیم تا وزش باد، غبار از هوای شهر پاک کند.
جوان‌سازی خودروهای فرسوده، پیر شد
در بخش حمل و نقل سبک و سنگین کشور، شهرها و جاده‌ها بیشتر شاهد ورود خودرو بوده‌اند و خروجی نداشته‌اند، مگر به دلایلی اوراق شده باشند و دیگر قابلیت راندن نداشته باشند. به گفته پلیس، ۳۷ میلیون دستگاه وسیله نقلیه سبک و سنگین در کشور تردد می‌کنند. سهم موتورسیکلت‌ها از این تعداد، ۱۲ میلیون دستگاه است که ۳۲ درصد آنها نیز فرسوده است.
به غیر از آن وضعیت ناوگان حمل و نقل عمومی وخیم است و ۸۰ درصد آن فرسوده هستند. وخامت این شرایط سال به سال اضافه می‌شود، چرا که علاوه بر حضور و حیات فرسوده‌های پیشین در سیستم حمل و نقل، نسل تازه‌ای به آنها اضافه می‌شود. مگر آن یک بار دیگر نوسازی خودروهای فرسوده از سر گرفته شود.
دولت از ابتدا بار نوسازی را برعهده گرفت و بعدتر واردکنندگان را نیز وارد این بازی کرد و در ازای آن خودروسازان داخلی از گردونه خارج شدند. آنان زیر بار تعهد این که در ازای تولید خودرویی با مصرف سوخت بالا، یک خودرو از رده خارج کنند، نرفتند.
در این شرایط، واردکنندگان خودروهای خارجی، مجبور شدند نقش اصلی‌ترین ناجی نوسازی خودروهای از رده خارج را بازی کنند. بازی که قوانین آن به صورت دوره‌ای تغییر می‌کرد و سهم آنان را به صورت متناوب بالا و پایین می‌برد. علی‌رغم تمام نوسانات، به دلیل آن که واردکنندگان برای واردات هر دستگاه خودروی خارجی مجبور به اسقاط چند دستگاه خودروی فرسوده و اعلام اطلاعات آن به پلیس راهور بودند و تنها در صورت خارج کردن چند خودرو، مجوز واردات و شماره‌گذاری خودروهای خارجی را داشتند، این فرآیند به صورت منظم در حال انجام بود.
نظم این بخش چنان بود که واحدهای اسقاط یکی یکی در شهرها ایجاد شده و با دستگاه‌های مجهز شروع به کار کردند.سوی دیگر، رانندگانی قرار داشتند که خودروهای اسقاطی را می‌دادند و با دریافت وام و تسهیلات بانکی، خودروهایی نو می‌خریدند.
تنها آسیب توقف واردات خودرو که در سال ۹۷ کلید خورد، معطل ماندن واردکنندگان و یا خاک خوردن دستگاه‌های اسقاط نبود، بلکه توقف نوسازی خودروهای فرسوده بود که سال به سال سن‌دار تر می‌شوند و هر سال، نسل تازه‌ای به آنها می‌پیوندند. این مجموعه، با اتحاد یک دستی که دارند، هر سال تعداد روزهای پاک را سوهان می‌زنند و تعداد روزهایش را کاهش می‌دهند. روزهایی که هر روز نفس کشیدن در آن، اگر به بیماری‌های مغزی و قلبی منتهی نشود، به نفس را به شماره می‌اندازد.
بلاتکلیفی واردات خودرو و اسقاط فرسوده‌ها
مجلس قرار است وضعیت بازار خودرو را سر و سامانی بدهد و در یک گام بزرگ، واردات محدود و با شرط و شروط را تصویب کرد که البته به تایید شورای نگهبان و مجمع تشخیص مصلحت نظام نرسیده است. آنچه در این مصوبه نادیده گرفته شده است، وضعیت قانون قبلی است.
هنوز مشخص نیست که در صورت آزادی واردات حتی با شرط و شروط، آیا قانون قبلی پا برجاست و چرخه واردات به شرط اسقاط خودروهای از رده خارج و فرسوده اجرایی می‌شود، یا این قانون نیز معلق می‌ماند و باید منتظر برنامه‌ای تازه برای وضعیت خودروهای فرسوده بود.
کامیار زین‌العابدینی
لینک کوتاه خبر: https://eghtesadkhodro.com/?p=11155