تصویب دستور العمل تنظیم بازار خودرو از سوی شورای رقابت

اقتصادخودرو-از مرکز ملی رقابت؛ متعاقب انقضای مصوبه شصت و سومین جلسه شورای عالی هماهنگی اقتصادی سران سه قوا مورخ ۱۴۰۰/۰۷/۲۸، پس از جلسات مکرر با حضور همه ذینفعان بازار خودرو از جمله نمایندگان وزارت صمت، سازمان بورس و اوراق بهادار، خودروسازان، انجمن‌های مربوطه، بانک مرکزی و غیره، دستورالعمل خودرو با در نظر گرفتن جمیع جوانب به رأی گذاشته و با اتفاق آراء اعضا به تصویب رسید.

متن مصوبه این شرح است:‌

جلسه ۵۴۳ شورای رقابت مورخ ۱۱/۱۱/۱۴۰۱

موضوع: دستورالعمل تنظیم بازار خودروی سواری

تصمیم شورای رقابت

با توجه به وضعیت انحصاری بازار خودروی سواری در کشور بر اساس بالا بودن شاخص‌های تمرکز؛ تقاضای انباشته در بازار؛ ممنوعیت یا محدودیت واردات طی سال‌های اخیر؛ پایین بودن قدرت انتخاب مصرف‌کنندگان؛ برخی احکام قانونی همچون ماده ۱۲ قانون حمایت از خانواده و جوانی جمعیت مصوب ۱۴۰۰/۰۷/۲۴ بند (ف) تبصره (۷) قانون بودجه سال ۱۴۰۱ کل کشور و تبصره ۵ قانون اصلاح ماده (۱۰) قانون ساماندهی صنعت خودرو مصوب ۹/۹/۱۴۰۱، که وضعیت انحصاری این بازار را شدیدتر ساخته‌اند، ضمن دریافت نظرات مشورتی و پیشنهادات در کارگروه خودرو، شورای رقابت به استناد بند ۵ ماده ۵۸ قانون اجرای سیاست‌های کلی اصل ۴۴ قانون اساسی و با توجه به مفاد ماده ۲ و ماده ۷ قانون ساماندهی صنعت خودرو، در جلسه شماره ۵۴۳ مورخ ۱۴۰۱/۱۱/۱۱ دستورالعمل تنظیم بازار خودروی سواری را به شرح ذیل تصویب نمود:

ماده ۱: تعاریف

واژگان و اصطلاحات مندرج در این دستورالعمل در معانی مشروحه زیر بکار می‌روند:

کارگروه خودرو: موضوع مصوبه ۵۳۳ شورای رقابت مورخ ۱۴۰۱/۱۰/۱۰

وزارت صمت: وزارت صنعت، معدن و تجارت.

قانون: قانون اجرای سیاست‌های کلی اصل ۴۴ قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران.

سازمان حمایت: سازمان حمایت مصرف‌کنندگان و تولیدکنندگان.

دستورالعمل: دستورالعمل تنظیم بازار خودروی سواری مصوب شورای رقابت.

خودرو: خودرو‌های سواری تولیدی، مونتاژ و وارداتی.

عرضه‌کننده خودرو: تولیدکنندگان و واردکنندگان خودرو.

 ماده ۲: تشخیص انحصار

بازار تمامی خودرو‌های سواری شامل خودرو‌های تولیدی، مونتاژ و وارداتی، انحصاری تشخیص و از این پس مشمول این دستورالعمل هستند.

ماده ۳: دستورالعمل قیمت‌گذاری

 ۱-۳- مبنای تنظیم قیمت خودرو، بر اساس ضوابط قیمت‌گذاری مصوب هیأت تعیین و تثبیت قیمت‌ها است که توسط سازمان حمایت محاسبه می‌شود. نتایج محاسبات در کارگروه خودرو ارائه و به تصویب شورای رقابت می‌گردد و توسط عرضه‌کننده خودرو لازم الاجراست.

تبصره: قیمت محاسباتی در این بند، قیمت عرضه‌کننده خودرو و بدون لحاظ هزینه‌های مصرف‌کننده (مانند مالیات بر ارزش افزوده، بیمه شخص ثالث، عوارض شماره گذاری و هزینه‌های پست و فراجا و غیره) است.

۲-۳- با هدف نهادینه‌سازی فضای رقابتی برای هر خودرو، بر اساس قیمت حداقل سه خودروی خارجی هم‌رده از نظر کلاس، کیفیت و استاندارد، قیمتی به‌عنوان قیمت پایه رقابتی استخراج و اعلام می‌شود. شورای رقابت رأساً یا از طریق وزات صمت نسبت به استفاده از ظرفیت نهاد‌های حرفه‌ای داخلی و حسب مورد، مراجع خارجی معتبر جهت تعیین ملاک‌های مقایسه استفاده خواهد کرد که در جلسه کارگروه خودرو در دروه‌های ۶ ماهه یا یکساله جمع بندی و مبنای عمل خواهند بود.

 تبصره- عرضه‌کننده خودرو می‌تواند خودرو‌های هم‌رده محصولات خود در بازار جهانی را به کارگروه خودرو پیشنهاد کند.

۳-۳- خودرو‌های سواری، بر اساس ترازیابی (Benchmarking) با حداقل سه خودروی رقیب (مشابه) خارجی مقایسه شده و بر اساس شاخص رقابت‌پذیری ذیل رتبه‌بندی می‌شوند.

که در آن متغیر CI شاخص رقابت‌پذیری و متغیر P_b برابر است با قیمت پایه رقابتی (بر اساس قیمت عرضه‌کننده خودرو) که در بند ۳-۲ تعریف شده و متغیر P_b برابر است با قیمت محاسباتی بند ۳-۱ به علاوه‌ی هزینه‌های مصرف‌کننده (مانند مالیات بر ارزش افزوده، بیمه شخص ثالث، عوارض شماره گذاری و هزینه‌های پست و فراجا و غیره).

تبصره ۱: نرخ ارز بازار متشکل (یا بازار جایگزین آن)، اعلامی بانک مرکزی ج. ا. ا. مبنای محاسبه می‌باشد.

تبصره ۲: نرخ ارز موضوع تبصره ۱، متوسط شش ماهه خواهد بود و حسب مورد، می‌تواند در بازه‌های زمانی کمتر و بیشتر باشد.

۴-۳- رتبه¬بندی قیمت بر اساس شاخص رقابت‌پذیری محصول که در بند ۳-۲ معرفی شده، مطابق جدول ذیل تعریف می‌گردد.

جدول رتبه‌بندی قیمتی

رتبه محدوده شاخص رقابت‌پذیری

۵-۳- قیمت محاسبه شده در بند ۳-۱ در صورتی که از منظر رده بندی موضوع بند ۳-۴ در رده‌های A تا G قرار گیرد مورد پذیرش شورای رقابت می‌باشد.

تبصره: خودرو‌هایی که در رتبه قیمتی F و G قرار دارند به مدت یک سال فرصت برای ارتقا به رتبه بالاتر خواهند داشت و در غیر اینصورت عرضه‌کننده خودرو‌های مذکور اجازه افزایش قیمت نخواهند داشت.

۶-۳- شورای رقابت برچسب رقابت‌پذیری هر خودرو را مطابق با روش فوق الذکر به صورت شفاف اطلاع‌رسانی می‌نماید.

۷-۳- در خصوص خودرو‌های جدید، ضوابط و معیار‌های آن باید در کارگروه خودرو تعریف و مشخص شود.

ماده ۴: شرایط طرف تقاضا

حداقل سن متقاضیان خرید خودرو ۱۸ سال باشد.

دارا بودن گواهینامه رانندگی برای متقاضیان خرید خودرو الزامی است.

متقاضیانی که طی ۴۸ ماه گذشته صدور فاکتور خودرو نزد شرکت‌های ایران‌خودرو و سایپا یا طی ۲۴ ماه گذشته صدور فاکتور خودرو نزد دیگر شرکت‌ها داشته‌اند، امکان ثبت‌نام و خرید خودرو ندارند.

متقاضیانی که دارای پلاک انتظامی فعال هستند امکان ثبت‌نام و خرید خودرو ندارند.

انتقال امتیاز و حقوق ناشی از خرید خودرو، به اشخاص ثالث (حتی به صورت وکالتی) و نیز فروش حواله خودرو به صورت وکالتی ممنوع است.

امکان صلح در قرارداد وجود ندارد.

عرضه‌کننده خودرو موظف است روش‌های بازدارنده برای جلوگیری از انتقال سند حداقل به مدت یکسال، از جمله در رهن گرفتن سند خودرو، اتخاذ و اجرا کند.

امکان ثبت‌نام و خرید خودرو برای اشخاص حقوقی وجود ندارد.

مبلغی از بهای فروش خودرو باید در حساب خریدار موجود باشد که بر اساس نوع برنامه فروش متغیر است:

الف- در روش‌های فروش فوری یا فوق‌العاده، ۵۰ درصد از مبلغ فروش خودرو (بر اساس بخشنامه اعلامی فروش) باید در حساب بانکی متقاضی باشد و تا پس از خرید خودرو امکان برداشت آن مبلغ وجود ندارد.

ب- در روش پیش‌فروش، به اندازه مبلغ پیش‌پرداخت (و بر اساس بخشنامه اعلامی فروش) که با توجه به تبصره ۱ ماده (۴) آیین‌نامه اجرایی قانون حمایت از مصرف‌کنندگان خودرو مصوب ۱۳۹۵ هیأت وزیران، حداکثر تا ۵۰ درصد از مبلغ فروش خودرو می‌باشد، باید در حساب بانکی متقاضی باشد و تا پس از خرید خودرو امکان برداشت آن مبلغ وجود ندارد.

تبصره: در صورتی که وضعیت بازار از منظر عرضه و تقاضا متعادل شود به پیشنهاد کارگروه خودرو و تصویب شورای رقابت، محدودیت‌ها و شروط فوق می‌توانند با توجه به مدل خودرو-شرکت تعدیل و بازنگری شوند.

ماده ۵: شرایط طرف عرضه

تولیدکنندگان خودرو موظفند در ابتدای هر سال برنامه تولید را به تفکیک ماه به شورای رقابت و وزارت صمت اعلام نمایند.

تبصره ۱: وزارت صمت میزان تحقق برنامه تولید را به صورت مستمر پایش کرده و در صورت عدم تحقق، راهکار‌های پیشنهادی رفع مشکلات و چالش‌های مسیر تحقق برنامه تولید را در کارگروه خودرو مطرح و نتایج به شورای رقابت اعلام می‌گردد.

تبصره ۲: سازمان حمایت به طور مستمر وضعیت عرضه و تعهدات تولیدکنندگان خودرو را پایش و گزارش مذکور را به کارگروه خودرو ارایه می‌نماید.

به منظور بهبود رقابت‌پذیری و تنظیم عرضه خودرو، شورای رقابت با همکاری وزارت صمت، سالانه میزان و نوع واردات خودرو را تعیین می‌کند.

هر گونه تغییر قیمت خودرو ناشی از نصب آپشن یا قطعات که اجباری (و براساس الزامات قانونی) نباشند باید به سازمان حمایت اعلام و اثر قیمتی آن جهت تأیید به کارگروه خودرو ارسال و سپس به شورای رقابت جهت تصویب و ابلاغ اعلام گردد.

به منظور شناسایی مصرف‌کنندگان واقعی و تسهیل دسترسی به بازار، کلیه عرضه‌کنندگان خودرو موظفند طرح‌های فروش و پیش‌فروش خود را در سامانه خود ارایه نمایند، به گونه‌ای که پیش از ثبت نام از وجود مبلغ متناظر با طرح فروش منطبق با آیین نامه اجرایی قانون حمایت از مصرف کنندگان خودرو در حساب متقاضی اطمینان حاصل گردد.

عرضه‌کنندگان خودرو از طریق سامانه یکپارچه فروش خودرو، نسبت به ثبت‌نام و فروش خودرو اقدام می‌نمایند.

عرضه‌کنندگان حق پیش فروش خودرو‌هایی که قیمت آن تعیین نشده را نخواهند داشت.

بر اساس ماده ۴ قانون ساماندهی صنعت خودرو، بانک مرکزی و شورای پول و اعتبار تأمین ارز برای واردات خودرو را تسهیل نماید.

ماده ۶: سایر موارد

دستورالعمل‌های قبلی شورای رقابت در خصوص تنظیم بازار خودروی سواری در صورت مغایرت با این دستورالعمل لغو می‌گردد.

شورای رقابت حسب شرایط و بر اساس تشخیص، این دستورالعمل را مورد ارزیابی و بازبینی قرار خواهد داد.