خودروی «توگ»، سومین و نه اولین خودروی ملی ترکیه/ از خودروهای «ِدِوریم» و «آنادول» تا چشم انداز 2023 ترکیه

اقتصاد خودرو– در مراسم با شکوهی که در روز شنبه 29 اکتبر 2022 میلادی (7 آبان 1401) با حضور رجب طیب اردوغان رئیس جمهور ترکیه و امینه اردوغان همسر وی، در شهر گِملیک استان بورسای ترکیه برگزار شد، خط تولید خودروی برقی «توگ» راه اندازی شد. سند اولین دستگاه از این خودروی ملی و اختصاصی ترکیه که از خط تولید خارج شد، به اردوغان تقدیم شد.

 

در ترکیه روز 29 اکتبر، روز جمهوری بوده و هم اکنون 99 سال از تاسیس جمهوری ترکیه در 9 اکتبر 1923 میلادی می گذرد و به طور خاص، ادوغان خودش را آماده می کند که یکصمدمین سال تاسیس جمهوری ترکیه را در سال آینده میلادی جشن بگیرد. هر چند که برخی منتقدان اعتقاد دارند که همه حرکت های او از قبیل همین تولید خودروی ملی هم، سیاسی بوده و با تاکید بر تولید این خودرو و اقداماتی از قبیل، تلاش می کند نگاه ها را از مشکلات سخت اقتصادی از قبیل تورم و ماجراجویی های او، برگرداند.

به هر شکل، اقداماتی از قبیل تولید خودروی ملی ترکیه، در چارچوب سند چشم انداز و برنامه بلند مدت این کشور با عنوان «چشم انداز 2023 ترکیه» است. در این چارچوب هدفگذاری شده که ترکیه در سال 2023 میلادی، یعنی در یکصدمین سال تاسیس نظام جمهوری در این کشور، جزو 10 اقتصاد برتر دنیا شود. این چشم انداز در سال های 2010 و 2011 میلادی توسط دولت ترکیه، تهیه شد و انتشار پیدا کرد.

 

*چشم انداز 2023 و صنعت خودروی ترکیه

در سند چشم انداز 2023 ترکیه، علاوه بر این که ترکیه باید جزو 10 اقتصاد برتر دنیا شود، در همین سال 2023 میلادی، باید تولید ناخالص داخلی آن به 2 هزار میلیارد دلار برسد، صادرات سالیانه آن به 500 میلیارد دلار افزایش پیدا کند، درآمد سرانه مردم ترکیه به 25 هزار دلار برسد، تجارت خارجی ترکیه به یک هزار میلیارد دلار در سال افزایش پیدا کند، سالیانه تعداد 50 میلیون توریست جذب شود، نرخ تورم ترکیه تک رقمی شود، نرخ بیکاری تک رقمی و 5 درصد شود و ترکیه 40 میلیارد صادرات محصولات کشاورزی داشته باشد.

 

*مروری گذرا بر عملکرد ترکیه 2023

در حالی رجب طیب اردوغان، اعضای دولت او و همفکران او در حزب اسلام گرای «عدالت و توسعه» ترکیه، هدفگذاری کرده بودند که ترکیه را از رده 17 اقتصادهای دنیا ارتقاء بدهند و جزو 10 اقتصاد برتر دنیا کنند، قاعدتاً در زمان رتبه بندی اقتصادها، باید از ابزارهایی برای مقایسه ترکیه و کشورهای دیگر دنیا استفاده کرد. در این میان و خواه ناخواه یک ابزار رایج، مقایسه کردن اقتصادهای دنیا با واحد پول «دلار» و البته «یورو» بوده و هست.

 

به طور خاص، در چشم انداز 2023 ترکیه تاکید بر تک رقمی شدن تورم شده است. تورم، یکی از بزرگ ترین معضلات اقتصاد و دولت های پیشین ترکیه بوده و نرخ تورم در سال 1997 به 99 درصد رسیده بود.

در حال حاضر نرخ تورم یک ساله ترکیه به 85 درصد رسیده که بعد از تورم 99 درصدی سال 1997، بالاترین نرخ تورم در دوره حدود 25 ساله اخیر است. در صورتی که چشم انداز 2023 ترکیه، می گوید نرخ تورم، در سال 2023 تک رقمی باشد. هر چند که ترکیه در سال 2021 از طریق شرکت های مختلف و شرکت های خارجی فعال در ترکیه به صادرات 29 میلیارد دلاری خودرو و قطعات خودرویی دست یافته است.

 

این نرخ تورم های بالا، افسار گسیخته و دو رقمی، باعث بی ارزش شدن و سقوط پول ترکیه (لیر) شده. ترکیه از سال 2017 میلادی دوباره گرفتار نرخ تورم دو رقمی شده و از ماه می 2017 با رسیدن نرخ تورم به 12 درصد، تا به امروز نرخ تورم 2 رقمی و مخرب را تجربه می کند. نرخ تورم 85 درصدی فعلی ترکیه، بالاترین نرخ تورم بین اقتصادهای گروه 20 است و 20 غول بزرگ و اقتصاد برتر دنیا از جمله ایالات متحده آمریکا، فرانسه و آلمان جزو این گروه هستند.

 

در حال حاضر (آبان 1401)، هر دلار ارزشی معادل 18 لیر ترکیه دارد. در حالی که در سال 2019، هر دلار ارزشی معادل 6 لیر داشت. با این حساب، حدود 70 درصد از ارزش پول ترکیه در این مدت کوتاه از بین رفته است، هر چند ترکیه می تواند با تمرکز بر تولید و صادرات، به خاطر همان تورم بالا و پایین آمدن ارزش دلاری محصولات خود، بازارهای دنیا را به تدریج بگیرد.

به هر رو، این کاهش ارزش لیر، از یک منظر می تواند حداقل بخش عمده ای از اهداف چشم انداز 2023 را به چالش بکشد. اقتصاد ترکیه باید از رتبه 17 دنیا در سال 2009، ارتقاء پیدا کرده و رتبه 10 دنیا را در سال 2023 کسب کند ولی فعلاً (سال 2021) به رتبه 20 دنیا سقوط کرده است.

 

*درآمد سرانه، تجارت ترکیه و صنعت خودرو

در سند چشم انداز 2023 ترکیه، مقرر شده بود که درآمد سرانه هر فرد ترکیه در سال 2023 میلادی به 25 هزار دلار برسد. با این حال، با سقوط ارزش پول ترکیه در سال های اخیر، درآمد سرانه 12 هزار دلاری سال 2014 مردم ترکیه، فعلاً به محدوده 9 هزار دلار سقوط کرده و مردم ترکیه، از نظر درآمد سرانه فقیرتر از سال 2014 شده اند.

همچنین مقرر شده بود که تولید ناخالص داخلی ترکیه در سال 2023 به 2 هزار میلیارد دلار برسد که در عمل تولید ناخالص این کشور از رقم 934 میلیارد دلار چند سال قبل، به 794 میلیارد دلار در سال 2021 سقوط کرده است.

 

کل صادرات ترکیه در سال 2023 میلادی، باید به 500 میلیارد دلار برسد ولی در سال 2021 این کشور فقط 225 میلیارد دلار صادرات داشته و در مقابل 271 میلیارد دلار در این سال واردات داشته که نشان از کسری تجاری 46 میلیارد دلاری ترکیه دارد.

البته در مقام مقایسه، کل صادرات غیر نفتی ایران در سال 1399 در حد 35 میلیارد دلار و در سال 1400 حدود 48 میلیارد دلار بوده است. هر چند که بخشی از صادرات ترکیه، مربوط به صادرات مجدد شرکت های خارجی فعال در ترکیه بوده و این شرکت های بین المللی و غیر ترک، از طریق خاک این کشور اقدام به صادرات محصولات خودشان می کنند.

 

در سند چشم انداز 2023 ترکیه، بر پشتیبانی از بخش های اصلی ماشین آلات، آهن، فولاد، خودرو، نساجی، الکترونیک و مواد شیمایی تاکید شده. با این حال، ترکیه در حوزه های تولید ناخالص داخلی، درآمد سرانه، تورم و رتبه جهانی اقتصادش در جهان، دچار عقبگرد شده، اما «رجب طیب اردوغان» اخیراً اعلام کرد که ترکیه را به چشم اندازهای 2023 و سپس 2053 خواهیم رساند.

 

با توجه به این که اردوغان در مراسم افتتاح مجتمع شرکت خودروسازی توگ ترکیه اعلام کرده که با تولید خودروی ملی «توگ»، اروپایی ها شگفت زده خواهند شد، این برند به یک برند معتبر جهانی تبدیل شده و جاده های کشورهای دنیا را مزین خواهد کرد، در این نوشتار تجربه تولید خودروی ملی و اختصاصی توگ و تجربیات قبلی ترکیه در تولید خودروی ملی را بررسی می کنیم.

 

*خودروی برقی «توگ» از کجا آمد؟

خودروی برقی ملی ترکیه که برای آن نام توگ (TOGG) را از حرف های اول گروه ابتکار اتومبیل ترکیه انتخاب کرده اند، توسط کنسریومی متشکل از 5 شرکت از جمله اپراتور تلفن همراه ترکیه (ترک سل)، شرکت آنادولو ایسوزو (مونتاژ کننده خودروهای ایسوزو) و شرکت بی ام سی ترکیه (تولید کننده خودروهای تجاری/ راه اندازی اولیه توسط شرکت بی ام سی بریتانیا) به تولید رسیده است.

 

شرکت توگ در 25 ژوئن 2018 میلادی در شهر گبزه استان قوجا ایلی ترکیه (واقع در شمال غربی ترکیه و شرق دریای مرمره) تاسیس شده و در روز 29 اکتبر (7 آبان ماه جاری) کارخانه آن در زمین های اعطایی ارتش ترکیه در شهر گِملیک استان بورسای (شرق دریای مرمره) با حضور رئیس جمهور ترکیه افتتاح شد.

تولید آزمایشی مدل شاسی بلند یا به تعبیر جدیدتر کراس اوور برقی خودروی ملی توگ، شروع شده و تولید انبوه آن نیز در ماه های آینده یعنی سه ماهه اول سال 2023 میلادی آغاز خواهد شد. در سال 2023 میلادی، در حد 17 تا 18 هزار دستگاه از این خودروی برقی تولید می شود و ظرفیت نهایی تولید سالیانه آن 175 هزار دستگاه  خواهد بود.

همچنین مدل سدان توگ در سال 2024 میلادی و مدل های دیگر آن از قبیل مدل هاچ بک آن در سال 2030 میلادی تولید خواهند شد. رونمایی از نمونه اولیه مدل شاسی بلند توگ، در سال 2019 (دی 1398) انجام شده بود.

 

*توگ، خودروی ملی ترکیه یا سفارش چینی ها؟!

رجب طیب اردوغان، تاکید دارد که این خودرو، «خودروی ملی ترکیه» بوده، به تحقیر ترکیه برای نساختن خودروی ملی پایان می دهد و جاده های جهان را در ماه های آینده تزئین خواهد کرد. از سوی دیگر، مصطفی وارانک، وزیر صنعت و فناوری ترکیه نیز چند روز قبل از افتتاح خط تولید توگ، توسط اردوغان گفته است که پروژه خودروسازی ترکیه، پروژه ای است که کشور را به عصر جدیدی در صنعت خودرو سازی خواهد رساند.

 

در سال 2018 میلادی (دی 1398) که نمونه اولیه توگ رونمایی شد،«محمد گورکان کارکاش»، مدیر عامل توگ گفته بود که این خودرو در دو نوع متفاوت و با باتری های با قدرت 200 و 400 اسب بخار تولید می شود.

سرجیو روشا، که متولد برزیل بوده و در دو دهه اخیر در شرکت های جنرال موتور آمریکا، جنرال موتور آرژانتین، جنرال موتور کره جنوبی، فعالیت داشته، مدیر اجرایی شرکت توگ است. گورکان کارکاش، بر همین مبنا گفته است که در تولید توگ، از یک تیم جهانی استفاده می کند.

در عین حال و در همان سال 2019 (139) قیمت 16500 دلار برای هر دستگاه توگ مطرح شده بود که با دلار 26 هزار تومانی آن سال، قیمت آن رقمی در حد 430 میلیون تومان بوده و با دلار 34 هزار تومانی فعلی، قیمت آن 561 میلیون تومان می شود.

 

ترکیه ای ها ادعا می کنند که خودروی ملی توگ، با الهام از گل لاله و فرهنگ آناتولی و سلجوقی طراحی شده و پاسخگوی بازار ترکیه و بازارهای جهانی خواهد بود. گفته شده این خودرو توسط استودیوی طراحی «پینین فارینا»ی ایتالیا و مُراد گوناک (طراح خودروی ترکیه ای) طراحی شده.

مراد گوناک، متولد 1957 استانبول بوده  و در رشته طراحی در آکادمی هنرهای زیبای کاسل المان تحصیل کرده، در دوره فوق لیسانس در رشته طراحی خودرو در کالج رویال لندن تحصیل کرده، در سال 1994 رئیس تیم طراحی پژو بوده و از سال 2003 به عنوان مدیر طراحی شرکت فولکس واگن فعالیت داشته است.

نکته جالب این است که طرح مفهومی همین خودروی توگ، قبلاً در نمایشگاه خودرویی ژنو 2017 با اسم اچ 600 و با طراحی «پینین فارینا» توسط شرکت چینی «هیبرید کینتیک» و بعداً نمایشگاه خودروی پکن، رونمایی شده.

البته آن شرکت چینی، بعدها دچار مشکل مالی شد و تولید انبوه این خودرو را عملیاتی نکرده است. در آن دوره، حتی قرار بر این بوده که خودروی برقی آن شرکت چینی در سال 2019 یا 2020 میلادی، به بازار آمریکا صادر و رقیب خودروهای برقی شرکت تسلا شود.

به هر حال، امروزه ترک ها می گویند خودروی ملی توگ، به طور مشترک توسط استودیوی طراحی «پینین فارینا» و مراد گوناک (طراح ترکیه ای)، طراحی شده و در طراحی آن از فرهنگ ترکیه و آناتولی استفاده شده، اما به نظر نمی رسد آن خودروی طراحی شده شرکت چینی، تفاوت خاصی با این خودروی ملی توگ داشته باشد.

به هر روی، اردوغان مدعی است که ترکیه با طراحی و تولید خودروی ملی توگ، به تحقق  رویای 60 ساله برای طراحی و تولید خودروی اختصاصی و ملی، رسیده است.

*خودروی «دِوریم»، اولین خودروی ملی ترکیه

خودروی «توگ»، اولین خودروی ملی ترکیه نبوده و چند دهه قبل یعنی در دهه 1960، چند دستگاه از یک خودروی ملی به نام دوریم (به معنی انقلاب)، در ترکیه و دقیقاً شهر اسکی شهیر، طراحی و تولید شده.

مدتی بعد از این که در سال 1960 (1340 شمسی)، ارتش ترکیه به رهبری ژنرال جمال گورسِل، کودتا کرد و توسط مجلس ملی ترکیه به ریاست جمهوری برگزیده شد، او در سال 1961 در کنگره صنعت خودرو سخنرانی کرد.

ژنرال گورسل، گفت: باید به سمت صنعتی شدن برویم و یک کشور مدرن باید خودروهای مورد نیاز خودش را تولید کند. او تاکید کرد که اول باید قطعات خودرویی تولید کنیم و وقتی 70 تا 80 درصد قطعات خودرو را تولید کردیم برای تولید خودرو اقدام کنیم.

 

هر چند که بعد از آن کنگره، همین ژنرال گورسِل دستور داد خودروی داخلی ترکیه تولید شود و به همین منظور تعداد 24 مهندس ترک، ماموریت پیدا کردند که این خودروی ملی را بسازند. در نهایت و پس از تلاش 120 روزه در شهر و استان «اسکی شهیر»، تعداد 4 دستگاه خودروی ملی «دوریم» تولید شد و قرار بر این شد در مراسم روز 29 اکتبر 1961 (روز جمهوری)، از این خودروی ملی رونمایی شود.

در روز مراسم جمهوری، در شهر آنکارا ژنرال جمال گورسِل، سوار بر خودروی دوریم مشکی رنگ شد، اما بعد از حدود 100 متر طی کردن مسیر، این خودرو از حرکت باز ایستاد و خاموش شد. رئیس جمهور وقت ترکیه، در ادامه ناچار شد سوار یک دوریم سفید رنگ شود.

گفته شده که روزنامه های آن روزگار ترکیه، از خراب شدن خودروی ملی ترکیه انتقاد کردند و در جامعه ترکیه هم، اتفاق مربوط به خاموش شدن دوریم، سوژه ای برای ابداع جوک های مختلف شد. هر چند که گفته شده سوخت کمی در باک دوریم مشکی ریخته شد، اما دولت ترکیه هم پیگیر تولید انبوه خودروی دوریم نشد.

به هر روی، نمونه های اولیه و پروتایپ خودروی دوریم، با هزینه دولت طراحی تولید شد و 4 دستگاه از آن به تولید رسید. علت توقف خودروی دوریم در مراسم روز جمهوری را ناشی از سوخت کم و بی کیفیتی اعلام کرده اند که در باک این دو دستگاه دوریم انتقال یافته از اسکی شهیر به آنکار ریخته شده.

به هر علت، تولید انبوه خودروی «دوریم» به عنوان اولین خودروی اختصاصی و ملی تحقق پیدا نکرد ولی ترکیه به قطعه سازی جدی روی آورد و بستر مناسب را فراهم کرد تا شرکت های بزرگ خودرو سازی جهان بتوانند در ترکیه، اقدام به تولید محصولات خودشان کنند.

 

برخی بر این اعتقادند که مقامات ترکیه در همان دوره به این نتیجه رسیدند که فعلاً تولید خودروی ملی و اختصاصی، در اصل هدر دادن منابع کشور است. در حالی که اردوغان، در سال 2022 میلادی و مراسم افتتاح خط تولید خودروی جدید و ملی «توگ» گفت کسانی راجع به دوریم سیاه نمایی کرده و نگذاشتند دوریم تولید شود ولی الان نمی گذاریم توگ به سرنوشت دوریم دچار شود و آن را تولید می کنیم.

 

*آنادول، دومین خودروی ملی ترکیه

طراحی تولید دومین خودروی ملی و اختصاصی ترکیه، در حقیقت با خواست و تقبل هزینه توسط بخش خصوصی ترکیه انجام گرفت و البته به تولید انبوه رسید. دومین خودروی ملی و اختصاصی ترکیه، نام تجاری آنادول (Anadol) را بر خود داشت و اولین مدل آن نیز به نام آنادول «A 1» به تولید رسید.

تولید دومین خودروی ملی ترکیه به همت «وِهبی کوچ» و پسرش رحمی کوچ (متولد 1930)، عملیاتی شد. وِهبی کوچ، کارآفرین معروف ترکیه ای، در سال 1901 میلادی در آنکارا و در عصر امپراطوری عثمانی متولد شد. او در سال 1996 در شهر آنتالیا به علت عارضه قلبی، درگذشت. وهبی کوچ، در زمان حیات خودش، ثروتمندترین فرد ترکیه بود و بعد از فوت او، خانواده کوچ، ثروتمندترین خانواده ترکیه است.

آنادول، یعنی خودروی ملی ترکیه، در چارچوب هلدینگ کوچ که در سال 1963 در استانبول ترکیه تاسیس شده بود، به تولید رسید و بنابراین، خودروی آنادول اولین خودروی اختصاصی و ملی ترکیه بوده که بعد از طراحی، مرحله تولید را از سر گذرانده است.

*فورد اُتوسان؛ شروع همکاری وهبی کوچ و شرکت فورد

پیش از طراحی و تولید خودروی ملی آنادول، اتفاقات دیگری رقم خودره بود. وِهبی کوچ در سال 1959 در شهر بندری گولجوک استان قوجا ایلی و در همسایگی دریای مرمره، شرکت «فورد اُتوسان» یا فورد اوتوسان را تاسیس کرد تا محصولات شرکت فورد از قبیل خودروهای سواری و کامیون را در ترکیه مونتاژ کند.

در سال 1960، خودروی «فورد کنسول» به عنوان اولین محصول فورد، در این کارخانه تازه تاسیس مونتاژ شد. پس از مونتاژ این خودرو، مونتاژ چند مدل دیگر از محصولات شرکت فورد شروع شد و بالاخره نوبت به طراحی و تولید همان خودروی آنادول رسید.

آنادول 1، توسط شرکت «اوگل دیزاین» طراحی شد. شرکت اوگل (Ogle)، شرکتی بود که در سال 1956 توسط دیوید اوگل – طراح صنعتی و خودرو- در بریتانیا تاسیس شده بود. البته اوگل که متولد 1921 بود، در یک سانحه رانندگی در سال 1962 کشته شد.

در خودروی آنادول، از موتورهای 1198 سی سی و 1297 سی سی شرکت فورد کنت که شرکت اروپایی شرکت فورد بوده، استفاده شد. مدل آنادول 1 در سال های 1966 تا 1975 تولید شد.

مدل آنادول 2 در سال های 1970 تا 1981 به تولید رسید. تولید مدل وانت یا پیکاپ آنادول با نام آنادول پی 2 در سال هایی طولانی یعنی در سال های 1971 تا 1991 انجام شد. مدل اسپورت آنادول، اما در سال های محدودی یعنی سال های 1973 تا 1975 به تولید رسید. تولید خودروهای مدل استیشن آنادول نیز، از سال 1973 شروع شده و تا 1982 ادامه پیدا کرد.

تولید یک مدل از خودروی آنادول به شکل باگی و برای مصارف تفریحی و ماجراجویانه به نام آنادول بوچک، از سال 1975 شروع شد و تا سال 1977 ادامه داشت. مدل دیگری از خودروی ملی آنادول در سال های 1981 تا 1984 با نام تجاری «A8-16» به بازار عرضه شد.

«خانواده کوچ» و «هلدینگ کوچ» تولید خودروی آناندول را ادامه نداده و در مجموع تولید دومین خودروی اختصاصی و ملی ترکیه، یعنی آنادول و در مدل ها مختلف و متنوع آن از سال 1966 میلادی شروع شد و تا سال 1991 ادامه پیدا کرد.

حال رجب طیب اردوغان، رئیس جمهور مقتدر ترکیه، خرید سالیانه 35000 دستگاه توگ را تضمین کرده است، تا برای تولید این خودروی ملی، سنگ تمام بگذارد. تولید انبوه خودروی توگ به عنوان محصول الکتریکی و برقی شرکت توگ ترکیه در سال 2023، شروع می شود و از طرفی، اردوغان، مدعی است که این خودروی برقی، در بازار جهانی شگفتی ساز خواهد شد و ترکیه هم بعد از 60 سال، به آرزوی خودش در تولید خودروی ملی و اختصاصی رسیده است.

 

لینک کوتاه خبر : https://eghtesadkhodro.com/?p=31310