ماجراهای تولید قطعه برای شرکت های کوچک و بزرگ خودروسازی/ دلایل محدود شدن خودروهای مونتاژی به 20 درصد داخلی سازی  

اقتصاد خودرو-در حال حاضر و بر اساس آمارهای رسمی حدود 1500 شرکت قطعه سازی در ایران فعالیت دارند و بسیاری از قطعات مورد نیاز شرکت های خودروسازی کشور را تولید و تامین می کنند و تعداد زیادی هم کارگاه های کوچک تولید قطعه فعال هستند.

گفت و گوی اختصاصی «اقتصاد خودرو» با محمدرضا نجفی منش، از قطعه سازان پیشکسوت کشور و رئیس فعلی انجمن صنایع همگن نیرومحرکه و قطعه سازان خودرو، حول محورهای شرایط فعلی فعالیت شرکت های قطعه سازی در تامین قطعات مورد نیاز شرکت های خودروسازی، تنگناهای تولید این صنعت و دشواری همکاری با شرکت های خارجی است.

*****

 

*در کشور ما گروه ایران خودرو و گروه سایپا به عنوان دو شرکت بزرگ خودروسازی فعالیت دارند که در حقیقت هلدینگ بوده و هر کدام از آنها شرکت هایی در زیرمجموعه خودشان دارند. در سال 1400 این دو شرکت بزرگ، در مجموع حدود 868 هزار خودرو تولید کرده اند. از طرف دیگر، تعداد زیادی شرکت های کوچک خودروسازی کاملاً خصوصی هم در ایران فعالیت دارند. این شرکت های کوچک در سال 1400 فقط حدود 94 هزار خودرو تولید کرده اند.

سهم این شرکت های کوچک خودروسازی از کل تولید خودروهای تولید شده در ایران 9.7 درصد بوده است. به نظر شما به عنوان قطعه ساز و رئیس انجمن قطعه سازان خودرو، همکاری قطعه سازان با شرکت های بزرگ و کوچک خودروساز کشور چه تفاوت هایی دارد؟

 

-فرق خاصی بین شرکت های بزرگ و کوچک خودروسازی وجود ندارد و هر کدام از این شرکت های خودروسازی به ما سفارش بدهند قطعات مورد نظرشان را تولید کرده و به آنها تحویل می دهیم. به هر حال، میزان سفارش شرکت های بزرگ خودروسازی، بیش از شرکت های کوچک است.

شرکت های کوچک خودروسازی، عمق ساخت داخل زیادی ندارند که قطعات تولید داخلی زیادی را مصرف کنند، اما خوشبختانه شرکت های بزرگ خودروسازی، عمق ساخت داخل شان زیاد بوده و قطعات زیادی را از قطعه سازان می گیرند.

 

*در سال های قبل این طور بوده که بعضی از شرکت کوچک خودروساز کوچک، بعد از یک مدت فعالیت، به هر دلیلی متوقف شده اند. آیا قطعه سازان ترجیح می دهند از بین همان شرکت های کوچک و کاملاً خصوصی خودروسازی، احیاناً با شرکت های نسبتاً بزرگ ترشان که هیچوقت توقف تولید نداشته اند همکاری داشته باشند؟

 

-شرکت های کوچک خودرو سازی، معمولاً خودروهای خودشان را به صورت سی کی دی (C.K.D) تولید می کنند و در نتیجه، عمده قطعات را از خارج از کشور وارد می کنند، یعنی داخلی سازی زیادی ندارند. این شرکت ها، قطعات را به صورت منفصله از خارج از کشور آورده و عمدتاً مونتاژ می کنند.

شرکت های قطعه سازی ایرانی، در داخل کشور قطعات خودرو را تولید می کنند و بر این اساس، عمده همکاری قطعه سازان با شرکت های بزرگ است. البته بعضی از شرکت های کوچک خودروسازی که شروع به ساخت داخل کرده اند، قطعه سازان داخلی هم با آنها شروع به همکاری کرده اند.

 

*از بین شرکت های کوچک خودروسازی کشور، تعداد 3 شرکت خصوصی بهمن، کرمان موتور و مدیران خودرو، بزرگ تر از بقیه شرکت ها هستند. آیا افزایش میزان داخل سازی در این شرکت ها عملی شده؟

 

-بله. شرکت هایی مثل کرمان موتور، داخلی سازی خودروهای تولیدی خودشان را بیش تر کرده اند.

 

 

*یک انتقاد به شرکت های کوچک خودروسازی این است که میزان داخلی سازی خودروهای مونتاژی این شرکت ها در حد 20 درصد بوده و اکثر قطعات را از خارج از کشور وارد می کنند. آیا واقعاً میزان داخلی سازی خودروها در همین حد مانده است؟

 

-ما پیشنهاد داده ایم که این شرکت ها، به میزان 70 تا 80 درصد داخلی سازی برسند. چرا که افزایش میزان داخلی سازی، هم به نفع این شرکت های خودروساز است و هم به نفع قطعه سازان داخلی.

 

*آن 20 درصدی که شرکت های کوچک خودروسازی، داخلی سازی کرده اند چه قطعاتی را در بر می گیرد یا چه قسمت هایی از خودروهایی را که مونتاژ می کنند داخلی سازی شده؟

 

-معمولاً شرکت های خودروسازی در ابتدا از قطعاتی که راحت تر داخلی سازی می شوند، شروع می کنند. برای مثال، این قطعات و قسمت های راحت تر شامل صندلی و قطعاتی از این قبیل است. این شرکت های خودرو سازی از قطعات پُر حجم که در داخل کشور تولید می شوند، برای تولید خودروهای خودشان استفاده می کنند.

 

*همه شرکت های کوچک خودروسازی فقط 94 هزار خودرو در یک سال تولید کرده بودند. آیا این شرکت های کوچک با تیراژ پایینی که دارند جذابیت کمتری برای شرکت های قطعه سازی دارند؟

 

– شرکت های قطعه سازی ایران با همه شرکت های خودروسازی داخلی کار می کنند. البته شرکت های خودروسازی، باید افزایش ظرفیت داده و داخلی سازی را افزایش بدهند و قطعه سازان نیز، آمادگی تولید و تامین قطعات آنها را دارند.

 

*شرکت «زاگرس خودرو»، یکی از شرکت های کوچک خودروسازی کشور بود که خودروی پروتون ساخت مالزی را مونتاژ می کرد ولی در نهایت تعطیل شد. همچنین شرکت خودروسازان راین، چندین سال فعالیت کرد ولی بعداً دچار مشکل شد و الان می خواهد یک خودروی چینی را مونتاژ کند یا شرکت ریگان خودرو هم، دچار مشکل شد.

آیا همکاری جدی با این شرکت های کوچک برای قطعه سازان امکانپذیر است یعنی شرکت قطعه ساز می توانند مطمئن باشند و فرضاً برنامه ریزی 5 سال یا 10 ساله برای تولید قطعات مورد نیاز شرکت های کوچک خودروسازی داشته باشند؟

 

-هیچ همکاری مطمئنی در دنیا وجود ندارد نه با شرکت های بزرگ و نه با شرکت های کوچک. حتی اگر ما با شرکت های بزرگ خودروسازی یعنی ایران خودرو و سایپا همکاری کنیم اطمینانی وجود ندارد که این همکاری ادامه دار باشد. برای ادامه همکاری، ما باید کالای با کیفیت و با قیمت مناسب تولید کنیم که خودمان را حفظ کنیم. ضامن بقای شرکت قطعه سازی، همین تولید با کیفیت و با قیمت مناسب است.

 

*در سال های اخیر که در ایران، کل تولید سالیانه خودرو به شدت کاهش پیدا کرد و به حدود 800 هزار دستگاه در سال رسید باز شرکت های ایران خودرو و سایپا در حد 350 هزار یا 400 هزار دستگاه تولید سالیانه داشتند. در حالی که در سال های گذشته، تولید بعضی شرکت های کوچک خودرو سازی، دچار توقف کامل شد.

آیا این وضعیت باعث نمی شود که شرکت های قطعه سازی، بیش تر به همکاری با شرکت های بزرگ تمایل داشته باشند و اطمینان بیش تری نسبت به ادامه همکاری با آنها داشته باشند؟

 

-فرق نمی کند و هر کسی به ما سفارش بدهد ما برای او قطعه تولید می کنیم چه خودروساز کوچک باشد و چه خودروساز بزرگ. به دلیل این که ما بر اساس سفارش مشتری، کار را انجام می دهیم.

 

*برخی شرکت های کوچک فقط یک مدل خودرو در ایران مونتاژ می کنند ولی شرکت های بزرگ خودروسازی، مدل های زیادی تولید می کنند که تیراژ بالایی دارند. آیا تیراژ بالای شرکت های بزرگ هیچ مزیتی ندارد که شرکت های قطعه ساز علاقه مندی بیش تری برای همکاری با شرکت های بزرگ داشته باشند؟

 

-خیر. هر قطعه ای که به ما برای تولید بدهند، ما بر همان اساس، آن قطعه را تولید می کنیم.

 

*بعضی قطعه سازان ایرانی می گویند شرکت های کوچک خودروسازی ایران، تیراژ پایینی دارند و هر 3 سال، مدل فیس لیفت این خودروها را تولید می کنند. این قطعه سازان می گویند وقتی تعداد فیس لیفت خودروها زیاد است شرکت های قطعه سازی حاضر نمی شوند برای تولید قطعات مورد نیاز این شرکت های کوچک خودروسازی سرمایه گذاری کنند. آیا جنابعالی، چنین نظر و دیدگاهی را رد می کنید و قبول ندارید؟

 

-اصلاً قبول ندارم و هر کسی سفارش بدهد ما آن را تولید می کنیم.

 

*در سال های قبل، برخی شرکت های بزرگ خودرو سازی دنیا مثل رنو و پژو با شرکت های ایرانی همکاری کردند و از این طریق شرکت های قطعه سازی ایران هم در مدار همکاری و آموزش قرار گرفتند تا قطعات مورد نیاز خودروهای این شرکت ها را با رعایت استانداردهای روز دنیا تولید کنند.

وقتی که تحریم اتفاق افتاد، آن شرکت های خارجی با شرکت های ایرانی قطع همکاری کردند. در این شرایط، به نوعی فعلاً سرمایه گذاری های قطعه سازان ایرانی هدر رفته است؟

 

-بله. بالاخره همکاری ها با شرکت های پژو، سیتروئن و رنو به خاطر توقف اجرای برجام و تحریم های آمریکا متوقف شد. شرکت های قطعه سازی، سرمایه گذاری های زیادی انجام دادند ولی متاسفانه این سرمایه گذاری ها به نتیجه نرسید.

 

*آیا از تجهیزاتی که در شرکت های قطعه سازی ایران نصب شده و سرمایه گذاری هایی که انجام شده، نمی شود در همین وضعیت فعلی استفاده کرد یا این که این تجهیزات وضعیت خاصی دارند؟

 

-شرکت های قطعه سازی، تا جایی که امکان داشته از این تجهیزات استفاده کرده اند، اما بعضی از این تجهیزات، حالت خاصی دارند و مثلاً قالب های صنعتی خاصی هستند که نمی شود از آنها برای تولید قطعات خودروهای دیگر استفاده کرد، یعنی این تجهیزات باید فقط برای تولید قطعات خاصی،  به کار گرفته شوند.

 

*در زمان اوج تولید خودرو در ایران، حدود یک میلیون و 600 هزار دستگاه بود، اما میزان تولید به 963 هزار دستگاه در سال 1400 رسید و بنا به آمارهایی که منتشر شده، تولید خودرو در سال 1401 تا حدی افزایش پیدا کرده است.

آیا در همین وضعیت فعلی و با وجود ظرفیت های زیاد تولید در صنعت قطعه سازی ایران، شرکت های قطعه ساز تاکید کمتری برای همکاری با شرکت های خودروسازی خارجی دارند؟

 

-به خاطر تحریم، همکاری با شرکت های خارجی یک مقدار سخت است. برای مثال، به دلیل شرایط تحریم، الان نمی توانیم به شرکت های پژو یا رنو قطعه بفروشیم و کالا صادر کنیم. اگر تحریم برداشته شود آن همکاری ها دوباره از سر گرفته می شود.

 

*در کشور ترکیه سالیانه حدود یک میلیون و 200 هزار خودرو عمدتاً توسط شرکت های خودروسازی معروف دنیا از جمله تویوتا تولید می شود. آیا قطعه سازان ایرانی نمی توانند قطعات تولیدی خودشان را به این شرکت ها بفروشند و از ظرفیت های تولیدی خالی مانده خودشان بیش تر استفاده کنند؟

 

-ترکیه، می تواند یک کشور خوب برای همکاری قطعه سازان باشد و اتفاقًاً یک هیأت آماده می شود که به زودی تعدادی از قطعه سازان ایرانی با قطعه سازان ترکیه وارد مذاکره شوند و به این صورت از ظرفیت های خالی قطعه سازان ایرانی استفاده شود.

*در هفته های گذشته اعلام شد که قطعه سازان ایرانی در نمایشگاه خودروی مسکو تفاهم نامه ای به ارزش 700 میلیون دلار امضاء کرده اند. آیا اجرای این تفاهم نامه جدی است؟

 

-ما این تفاهم نامه و همکاری را جدی گرفته ایم. امیدواریم طرف روس هم این موضوع را جدی بگیرد و اجرای آن پیگیری شود. البته متاسفانه شرایط اخیر ایران، یک مقدار کار را متوقف کرده است، اما ما پیگیری لازم را انجام می دهیم.

 

*در شرایط فعلی که قطعه سازان به خاطر تحویل قطعات خودرو از شرکت های خودروسازی طلب دارند، گفته می شود شرکت های ایران خودرو و سایپا از اعتبار قطعه سازان برای پرداخت بدهی خودشان استفاده می کنند. ماجرای پرداخت بدهی خودروسازان و استفاده از اعتبار شرکت های قطعه سازی چگونه است؟

 

-شرکت های خودروسازی، زیان می کنند و الان همه شرکت های خودروسازی 120 هزار میلیارد تومان زیان انباشته دارند. به هر حال، خودروسازان توان پرداخت مطالبات قطعه سازان را ندارند.

لذا خودرو سازان با مکانیسم های دیگری این کار را انجام می دهند و به همین دلیل، خودروسازان از اعتبار شرکت های قطعه سازی برای گرفتن وام استفاده می کنند. این طور رفتار می شود ، کار گردش دارد و فعالیت انجام می شود، اما امیدواریم که دولت یک روز بر سر عقل بیاید و دست از قیمت گذاری دستوری خودرو بردارد تا این صنعت به جایگاه واقعی خودش برگردد.

 

*در مورد خودروهایی که قیمت گذاری دستوری اِعمال نمی شود وضعیت قطعه سازان در همکاری با خودروسازان بهتر است؟

 

-آن مجموعه هایی که قیمت گذاری دستوری ندارند، تعامل شان با قطعه سازان، از نظر پرداخت بهتر است.

 

*در خصوص خودروهای شرکت های بهمن و کرمان موتور، قیمت گذاری دستوری وجود ندارد. قطعه سازان از نظر دریافت طلب خودشان از این شرکت ها، کاملاً رضایت دارند؟

 

-بله؛ همین طور است.

 

*تیراژ تولید شرکت های کوچک خودروسازی، در سطح پایینی است. آیا با وجود تیراژ پایین، همین موضوع پرداخت به موقع شرکت های کوچک باعث می شود که قطعه سازان برای همکاری با شرکت های کوچک علاقه مندی نشان بدهند و شرکت های کوچک از این نظر جذابیت دارند؟

 

-هر شرکتی در هر زمان به ما سفارش بدهد، همان را تولید می کنیم.

 

*جنابعالی در هفته های اخیر رقم های مختلفی را در مورد بدهی خودروسازان به قطعه مطرح کرده اید و از جمله رقم های 46 هزار میلیارد، 47 هزار میلیارد و 60 هزار میلیارد تومان را اعلام کرده اید. برخی قطعه سازان هم کل بدهی خودروسازان و شامل معوقات را 85 هزار میلیارد تومان اعلام کرده اند. بالاخره رقم دقیق طلب شرکت های قطعه چقدر است؟

 

-الان بدهی خودروسازان به قطعه سازان حدوداً 50 هزار میلیارد تومان است.

 

*همه این 50 هزار میلیارد تومان، مطالبات معوق و بیش از 120 روزه مورد توافق قطعه سازان و خودروسازان است؟

 

-خیر. کل مطالبات معوق و بیش از 120 روز، حدود 20 هزار میلیارد تومان است.

 

*برای سال های آینده، آیا انجمن صنایع همگن و قطعه سازان خودرو، برنامه ای دارد که با شرکت های خارجی هم به طور جدی همکاری کند که قطعه سازان فقط متکی به یک منبع درآمدی و داخلی نباشند تا صنعت قطعه سازی صنعت زنده بماند؟

 

-البته همکاری های بین المللی، خیلی خوب است و ما هم به دنبال این نوع همکاری ها هستیم، اما باید شرایط بین المللی از جمله شرایط بانکی و تحریم ها، برای همکاری بیشتر فراهم شود. ما امیدواریم این محدودیت ها برداشته شود و بتوانیم از بازار بین المللی، بیش تر استفاده کنیم.

 

*در حوزه تامین مواد اولیه، قطعه سازان چه در بازار داخلی و چه بازارهای خارجی، واقعاً مشکلات خاصی دارند؟

 

-عمدتاً مشکل کمبود نقدینگی وجود دارد و اگر نقدینگی وجود داشته باشد، بقیه مشکلات را حل و فصل می کند.

 

*در جلسه ستاد ملی تسهیل و رفع موانع تولید، قطعه سازان پیشنهادی در مورد افزایش تولید قطعه و خودرو داده بودند و بانک مرکزی با تامین منابع آن موافقت نکرده بود. آیا امکان دارد بانک مرکزی تجدید نظر کند و منابع مالی لازم را تامین کند تا افزایش تولید خودرو اتفاق بیفتد، با افزایش تولید کاهش هزینه های عملی شود و یک مقدار از التهاب بازار خودرو کم شود؟

 

-بهترین راه خروج بازار خودرو از التهاب، برداشتن قیمت گذاری دستوری و فروش خودرو به قیمت واقعی بازار است. با این کار، هم بازار خودرو از التهاب خارج می شود و هم خودروسازان از ضرر و زیان خارج می شوند.

 

*برخی کارشناسان می گویند شرکت هایی که خودروهای خارجی را مونتاژ می کنند با تیراز پایین کار می کنند تا بازار تشنه بماند. از نظر شما، چرا شرکت های بهمن، مدیران خودرو و کرمان موتور که قیمت گذاری دستوری اِعمال نمی شود و کاملاً خصوصی هستند افزایش تیراژ نمی دهند که پاسخگوی تقاضای بازار باشند.

 

-آن شرکت ها هم در حال افزایش تولید هستند ولی آنها هم مشکل تامین ارز و ماشین آلات خارجی دارند. همان طور که ما قطعه سازان در این زمینه، دچار مشکل هستیم، این شرکت های خودرو سازی نیز دچار مشکل هستند، اما خودرو تولید می کنند و تیراژشان را بالاتر می بَرند.

 

لینک کوتاه خبر : https://eghtesadkhodro.com/?p=30581