مرور برنامه و عملکرد وزیر صنعت و معدن در صنعت خودرو/ دست پُر «فاطمی امین»، موجب کسب رای اعتماد دوباره می شود؟

اقتصاد خودرو– روز سه شنبه 10 آبان 1401، یعنی روز استیضاح سیدرضا فاطمی امین، وزیر مورد اعتماد ابراهیم رئیسی در حوزه صنعت، معدن و تجارت، آهسته آهسته از راه رسید و از یک طرف، نه رئیسی، دست به کار شد تا فاطمی امین، یعنی یار غار خود را قبل از استیضاح مجلس از وزارت کنار بگذارد و نه فاطمی امین، کناره گرفت تا استیضاح اولین وزیر دولت رئیسی، عملاً برگزار نشود.

فاطمی امین که در روز 3 شهریور 1400 و پس از ارائه یک برنامه مکتوب 44 صفحه ای برای اداره وزارت صنعت، معدن و تجارت و دفاعیات خود در مجلس، توانست با 205 رای موافق و 60 رای مخالف و 14 رای ممتنع به وزارت برسد، عزم خود را جزم کرده تا در روز  10 آبان ماه جاری، از کارنامه 14 ماه خودش در این وزارتخانه دفاع کند و از همان نمایندگان مجلس، دوباره رای اعتماد بگیرد.

 

*دیدگاه فاطمی امین و موافقان و مخالفان استیضاح

پس از این که در مجلس دوره یازدهم و برای بار دوم طرح استیضاح فاطمی امین به جریان افتاد و چند روزی از تحویل طرح استیضاح به هیأت رئیسه مجلس گذشت، این هیأت رئیسه، باید همچون جلسه 7 تیر 1401، همان نمایندگان استیضاح کننده را قانع می کرد تا طرح خود را پس بگیرند، یا این که باید طرح آنها را اعلام وصول می کرد که البته، همین گزینه دوم را برگزید و طرح استیضاح اعلام وصول شد.

بنا به اعلام هیأت رئیسه مجلس، روز سه شنبه 10 آبان 1401 به عنوان روز برگزاری جلسه استیضاح وزیر صنعت، معدن و تجارت اعلام شد. فاطمی امین، در یک واکنش نسبتاً ملایم به طرح استیضاح، در حاشیه جلسه هیأت دولت در روز چهارشنبه 4 آبان 1401، این طور اظها نظر کرد:

«استیضاح، ابزار نظارتی مجلس و حق نمایندگان است و فرصت مناسبی است تا بتوانیم عملکرد و اقدامات انجام شده را برای مردم و نمایندگان تشریح کنیم و فکر می کنم پاسخ های قانع کننده ای آماده داریم. دست ما به لحاظ عملکرد، پُر است».

یک روز قبل از این سخنان فاطمی امین، اما لطف الله سیاهکلی (عضو کمیسیون صنایع و معادن مجلس) که از استیضاح کنندگان فاطمی امین است، به خبرگزاری ایلنا گفته بود: «استعفای فاطمی امین از سکانداری وزارت صنعت و معدن، علاقلانه و شایسته است که وی در مسند دیگری مشغول به کار شود. هر چند که من نمی توانم در زمینه استعفای فاطمی امین اظهار نظر کنم»

این نماینده مردم قزوین که اعتقاد دارد استعفای فاطمی امین قبل از انجام استیضاح به نفع مجلس و دولت خواهد بود و استیضاح وزیر ممکن است برای برخی افراد شائبه ایجاد کند، در گفت و گو با برخی رسانه های داخلی گفته است:

«نمایندگان مجلس وظیفه دارند که حقوق مردم را دنبال کنند و حرف دل آنها را بزنند. نمایندگان، هر جایی که متوجه متضرر شدن مردم شدند باید ایستادگی کنند. از این رو به نظر می رسد که دولت باید تدبیر و مسائل را حل و فصل کند». البته برخی دیگر از نمایندگان مجلس فعلی، استیضاح وزیر صنعت و معدن را در شرایط کنونی و تا حدی ناآرام سیاسی، به مصلحت ندانسته و اعتقاد دارند که این وزارتخانه نباید بدون وزیر بماند وگرنه در میانه اقدامات اصلاحی و اقتصادی دولت رئیسی، مشکلات بیش تری ایجاد می شود.

به هر شکل، فاطمی امین در اواخر اردیبهشت 1401 از لغو ممنوعیت واردات خودرو خبر داده و گفته بود واردات خودروهای خارجی به زودی و پس از تصویب آئین نامه واردات خودرو شروع می شود.

نهایتاً این آئین نامه در روز 3 شهریور 1401 ابلاغ شد، اما کارشناسان حوزه واردات خودرو، آن را دارای اِشکالات زیادی می دانستند. در ادامه، مجلس در مهر 1401 به آئین نامه واردات خودرو ایراداتی گرفت و خواستار رفع اِشکالات شد.

در جریان مطرح شدن طرح استیضاح فاطمی امین و اعلام وصول این طرح در 27 مهر 1401، سخنگوی این وزارتخانه در روز دوشنبه 2 آبان 1401، اعلام کرد که اِشکالات آئین نامه واردات خودرو برطرف شده و به زودی ثبت سفارش انجام شده و واردات خودروهای خارجی انجام خواهد شد.

در روز سه شنبه 3 آبان ماه جاری و بعد از اظهارنظر مقامات ارشد وزارتخانه در مورد اصلاح شدن آئین نامه واردات خودرو و شروع واردات خودرو، اما سیاهکلی اینگونه اظهار نظر کرد:

«به نظر می رسد اقدام وزیر صنعت و معدن در رفع موانع واردات خودرو نمی تواند به فاطمی امین فرصت بدهد که همچنان در سمت وزیر صنعت و معدن باقی بماند. نمی شود که مدیری، تحت فشار قرار بگیرد و تصمیم های تند اخذ کند. وی باید زودتر از این، در این زمینه تصمیم گیری می کرد».

 

*دومین استعفای مهم فاطمی امین، در راه است؟!

فاطمی امین، متولد 1353 شاهرود بوده و در سال 1386 به معاونت وزارت صنایع و معادن رسید و هم اکنون وزیر صنعت، معدن و تجارت است. او در سال 1371 در رشته مهندسی الکترونیک از دانشگاه فردوسی مشهد لیسانس گرفته و بعدها مدیر عامل موسسه نورالثقلین شد.

مشخص نیست که فاطمی امین در چه سالی فوق لیسانس مهندسی سیستم های اقتصادی- اجتماعی از دانشگاه علم و صنعت ایران (محل تحصیل و تدریس محمود احمدی نژاد و علی اکبر محرابیان) اخذ کرده است، اما به هر رو فاطمی امین بعد از مدیر عاملی موسسه نورالثقلین، مجری پروژه شهر سالم مشهد شده و بعداً مشاور برنامه ریزی راهبردی رئیس دانشگاه علوم پزشکی سمنان شده.

در دولت احمدی نژاد، فاطمی امین مجری «طرح نوسازی خودروهای فرسوده» کشور شده و در زمانی که علی اکبر محرابیان، رئیس ستاد تبصره 13 بود، فاطمی امین معاون همین محرابیان در این ستاد شد.

در دولت اول محمود احمدی نژاد، علیرضا طهماسبی که دکترای مهندسی مکانیک از دانشگاه لاوال کانادا دارد، در مرداد سال 1384 به عنوان وزیر صنایع و معادن برگزیده شد. طهاماسبی در مرداد 1386 به دلیل اختلاف با احمدی نژاد، استعفاء داد. طهماسبی به دلیل اصرار احمدی نژاد بر تغییرات و بی توجهی به نظراتش توسط احمدی نژاد، استعفاء داد و محرابیان، سرپرست وزارتخانه شد و بعداً به عنوان وزیر، رای اعتماد مجلس را کسب کرد.

فاطمی امین که در زمان محرابیان معاون ستاد تبصره 13 (نام بعدی: ستاد مدیریت حمل و نقل و سوخت) بود، وقتی محرابیان به وزارت رسید مشاورش شد و تا رده معاونت وزارت صنایع و معادن، بالا رفت.

بعدها محرابیان، با احمدی نژاد دچار چالش شد و با مطرح شدن ادغام 2 وزارت صنایع و معادن و وزارت بازرگانی و در نهایت تاسیس وزارت صنعت، معدن و تجارت، احمدی نژاد به عنوان رئیس دولت، مهدی غضنفری را به عنوان وزیر پیشنهادی، به مجلس معرفی کرد و البته او رای اعتماد مجلس را کسب کرد.

غضنفری که پیش از آن، وزیر بازرگانی بود و یک تیم کاری برای خودش در این وزارتخانه داشت همان نیروها را در وزارت صنعت، معدن و تجارت، به کار گرفت. در این دوره، اوضاع به گونه ای پیش رفت که فاطمی امین، معاون برنامه ریزی این وزارتخانه، استعفاء داد و مجری  طرح تحقیقات اساسی بخش صنعت و معدن و بعدها مشاور وزیر صنعت، معدن و تجارت شد و در ادامه مجری طراحی و تدوین برنامه راهبردی صنعت، معدن و تجارت شد.

فاطمی امین، بعدها وقتی که ابراهیم رئیسی، به عنوان تولیت آستان قدس رضوی منصوب شد، مشاور قائم مقام آستان قدس رضوی و مدیر عامل سازمان اقتصادی رضوی شد. با رسیدن ابراهیم رئیسی به صندلی ریاست جمهوری در سال 1400، گزینه او برای وزارت صنعت، معدن و تجارت، همین فاطمی امین شد.

فاطمی امین در روز 3 شهریور 1400 وزیر شد و در اواخر خرداد 1401 طرح استیضاح او به جریان افتاد. در حالی که فقط 10 ماه از دوره وزارت او می گذشت. در همان زمان، موضوع استعفای فاطمی امین از وزرات انتشار یافت، اما امید قالیباف (خبرنگار صدا و سیما و متولد آبادان) که در همان خرداد 1401 مشاور فاطمی امین و سخنگوی وزارتخانه شده بود، این استعفاء را تکذیب کرد.

به هر رو با خواهش التماس گونه محمدباقر قالیباف از نمایندگان استیضاح کننده از جمله لطف الله سیاهکلی، عملاً استیضاح فاطمی امین معلق شد تا این که در مهر ماه این طرح دوباره به جریان افتاد و در روز 27 مهر 1401 توسط علی نیکزاد (وزیر کابینه احمدی نژاد) به عنوان نایب رئیس فعلی مجلس اعلام وصول شد.

در همین روزها بحث استعفای داوطلبانه فاطمی امین از وزارتخانه به میان آمد، اما در این میانه محمدجواد حاجی حسینی (معاون حقوقی و امور مجلس وزارت صنعت و معدن) در روز شنبه 7 آبان 1401 در توئیتی و در واکنش به این موضوع تاکید کرد:

«تولید شایعات مستمر این روزها در خصوص استعفای وزیر صنعت و معدن، به علت ترس بدخواهان از تعاملات فنی و کارشناسی بین دولت مردمی و مجلس انقلابی است».

 

*برنامه فاطمی امین برای ایجاد تحول در صنعت و صنعت خودرو

فاطمی امین در برنامه 44 صفحه ای خودش که در تابستان 1400 و برای جلب نظر نمایندگان مجلس ارائه کرد، خود را فردی دانست که می تواند در حوزه وزارت صنعت، معدن و تجارت، تحول ایجاد کند.

او در این برنامه با یک نمودار و برخی توضیحات، تعداد 12 مولفه را در مورد تبیین وضعیت داخل کشور ارائه کرد و درباره انقلاب صنعتی چهارم و تحول دیجیتال برای سازماندهی خبر داد.

او همچنین در جدول 5 این برنامه مکتوب به طور مشخص اهداف کمّی وزارت صنعت، معدن و تجارت را مشخص و تاکید کرد که در سال 1404 تعداد 3 میلیون خودرو تولید خواهد شد، کل استخراج معادن به 700 میلیون تُن خواهد رسد و این که رشد ارزش افزوده صنعت از حد 1.8 درصد به حدود 7 درصد در سال 1404 خواهد رسید.

او در این برنامه مکتوب از برنامه کوتاه مدت خودش در زمینه تنظیم بازار، صادرات و پشتیبانی و رفع موانع تولید پرده برداشت. در قالب 36 پروژه تحولی نیز از ایجاد تحول بنیادین در صنعت، معدن و تجارت خبر داد.

پروژه 15 این برنامه های تحولی بنیادین، عنوان «پروژه هماهنگی بنگاه های خودرو سازی» را دارد و در این پروژه تاکید بر این است که با ذی نفعان حوزه خودرو، یک پیش نویس تهیه می کند و وزارتخانه بر اساس تفاهم نامه نهایی با ذی نفعان اقدام می کند و دست از تصدی گری برمی دارد.

 

*برنامه صنعت خودرو، برنامه مکتوب برای تحول این صنعت

فاطمی امین، پس از رسیدن به وزارت صنعت، معدن و تجارت، از برنامه های خودش برای همه بخش های مرتبط با حوزه های صنعت و معدن و تجارت گفت و از برنامه های خود دفاع کرد.

او در حوزه خودرو که محور اصلی این نوشتار است، از دو برنامه 6 ماهه و 2 ساله خود برای ایجاد در 2 مقطع کوتاه مدت و میان مدت در خصوص ایجاد تحول در این صنعت کلیدی کشور خبر داد.

البته فاطمی امین تغییر ساختار وزارتخانه را در دستور کار خودش قرار داد و تعداد 7 معاونت را در ساختار جدید وزارتخانه ایجاد کرد از جمله معاونت صنایع حمل و نقل، معاونت صنایع عمومی، معاونت صنایع ماشین سازی و تجهیزات.

وزیر صنعت و معدن در رأس معاونت صنایع حمل و نقل، منوچهر منطقی را نشاند که در دهه 80 مدیر عامل ایران خودرو بود و با خواسته محرابیان، وزیر وقت صنایع و معادن از این شرکت برکنار شد و جواد نجم الدین جای او را در این شرکت گرفت.

برنامه راهبردی فاطمی امین برای صنعت خودرو، در 48 صفحه و در بهمن ماه 1400 انتشار یافت. او در این برنامه اعلام کرد که ظرفیت اسمی تولید خودروی سواری در ایران 2.2 میلیون دستگاه در سال است.

او مجدداً در این برنامه بر تولید 1.6 میلیون خودرو در سال 1401، تولید 3 میلیون در سال 1404 و صادرات یک میلیون خودرو در سال 1404 و البته تولید یک میلیون و 100 هزار دستگاه خودرو در سال 1400 تاکید کرد.

 

*عملکرد وزارت صنعت، معدن و تجارت

در حالی که فاطمی امین بر تولید یک میلیون و 100 هزار خودرو در سال 1400 تاکید کرد که عملاً 963 هزار خودروی کامل و ناقص تولید شد. در سال 1401 باید بر این اساس حدود 66 درصد افزایش تولید تحقق پیدا کند تا تولید 1.6 میلیون خودرو تولید شود و برای فرو نشاندن عطش بازار، عرضه شود.

بر اساس آمار وزارت صنعت و معدن که توسط خبرگزاری دولت (ایرنا) منتشر شده، کل تولید خودروی ایران در نیمه اول سال 1400 در حد 516 هزار دستگاه بوده است. اگر فقط همین مقدار تولید در نیمه دوم سال عملی شود احتمال تولید یک میلیون و 32 هزار دستگاه در کل سال 1401 وجود دارد که با رقم تولید 1.6 میلیون خودروی هدفگذاری شده فاطمی امین، فاصله قابل توجهی دارد.

بر اساس آمار منتشر شده در کل نیمه اول سال 1401 تعداد 516 هزار و 206 خودروی کامل و ناقص تولید شده که نشان از 6 درصد افزایش نسبت به تولید نیمه اول سال 1400 دارد.

همچنین بر اساس همین آمار، در این مدت 6 ماهه تعداد 449 هزار خودروی سواری تولید شده که فقط یک درصد رشد نسبت به نیمه اول سال 1400 نشان می دهد. از طرفی و بر مبنای همین آمار منتشر شده، گروه ایران خودرو 228 خودرو در نیمه اول سال 1401 تولید کرده و دچار 6 درصد کاهش تولید شده و سایپا با تولید 209 هزار خودرو دچار کاهش یک درصدی تولید خودرو شده.

ناگفته نماند که ایران خودرو اعلام کرده که با 50 درصد افزایش تولید، در مجموع 290 هزار خودرو در 6 ماهه اول سال 1401 تولید کرده و حدود 2 هزار خودروی ناقص و تکمیل نشده هم دارد. آمار 290 هزار دستگاه که توسط ایران خودرو منتشر شده فاصله 62 هزار خودرویی با آمار وزارت صنعت و معدن دارد.

در برنامه فاطمی امین برای صنعت خودرو، پروژه های تحولی متعددی از جمله در مورد صادرات، ساختار بازارهای زنجیره تامین خودرو و بازنگری قواعد صنعت خودرو مطرح شده و بر صادرات خودروهای مختلفی از قبیل سمند، تیبا، ساینا، دنا، شاهین به مناطق مختلف دنیا تاکید شده.

این در حالی است که در داخل کشور تولید خودروهای سمند، پژو 405، تیبا، تیبا 2 و ساینا با تاکید سازمان ملی استاندارد ایران مبنی بر غیر استاندارد بودن این خودروها متوقف شده و آخرین دستگاه خودروهای سمند و پژو 405 به موزه ارسال شده اند.

در حالی که قرار بوده در سال 1401 تعداد 100 هزار و در سال 1404 حدود یک میلیون خودرو صادر شود، هم اکنون وزارت صنعت و معدن تاکید دارد به علت نیاز بازار داخلی، خودروهای تولیدی باید در داخل کشور عرضه شوند.

 

*تنظیم بازار و بورس کالا

نمایندگان مجلس بر ضرورت تنظیم بازار خودرو تاکید می کردند و این که افزایش تولید داخلی رقم بخورد تا قرعه کشی خودرو حذف شود و خودرو از حالت کالای سرمایه ای به مصرفی برگردد.

در این فضا، وزارت صنعت و معدن و معاون صنایع حمل و نقل، سامانه یکپارچه تخصیص خودرو را راه اندازی کرد تا شفافیت در فروش ایجاد شود و با عرضه قطره چکانی خودرو سازان مقابله کند، اما در عمل این سامانه در همان عرضه اولیه دچار غیرشفاف شدن شد.

این سامانه، همه خودرو سازان را موظف کرد که خودروهای خودشان را از طریق این سامانه بفروشند. اما خودرو سازان خصوصی با این موضوع مخالفت کرده و بر فروش از طریق بورس کالا تاکید کردند.

وزارت صنعت عرضه خودرو در بورس کالا را قبول نداشت و اعتقاد داشت عرضه در بورس کالا مخصوص مواد اولیه است، با این رو بعداً با این عرضه ها موافقت کرد و برخی خودروهای عرضه شده در بورس کالا، با قیمت 200 میلیون تومان گران تر از قیمت درب کارخانه خودروسازان خصوصی به فروش رفتند. در حالی که برخی می گفتند عرضه در بورس باعث ارزانی قیمت خودرو می شود.

بعد از این که عرضه همه خودروها در سامانه، باعث شد خودروهای یک شرکت مشتری داشته باشد شرکت های دیگر بی مشتری ماندند و در نهایت، سامانه یکپارچه بی خاصیت شد و فروش و قرعه کشی مجدداً به خودرو سازان محول شد و جدا از قیمت درب کارخانه 2 خودرو ساز بزرگ که توسط دولت ثابت ماند، قیمت خودرو در بازار آزاد دچار التهاب بیش تری شد و واردات خودرو هم عملاً تا اوایل آبان 1401 انجام نشده تا التهاب بازار را کاهش بدهد.

 

*تعلیق صادرات خودرو

آمارهای موجود در حوزه تولید خودرو و صادرات آنچنان نیست که در برنامه های مکتوب سیدرضا فاطمی امین آمده بود. به هر رو، در سال 1400 تولید فولاد خام و خودرو، به جای تجربه کردن  جهش، دچار کاهش تولید شدند.

در نیمه اول سال 1401 تولید خودرو بنا به روایت وزارت صنعت و معدن فقط 6 درصد رشد داشته و تولید کالای استراتژیکی از قبیل فولاد در نیمه اول سال 1401 رشد 19 درصدی داشته است.

در روز دوشنبه 9 آبان 1401 و یک روز قبل از برگزاری جلسه استیضاح فاطمی امین، برخی رسانه ها و البته به طور غیر مستند از برگزاری جلساتی با فاطمی امین و جایگزین احتمالی او، توسط محمد مخبر معاون اول رئیس جمهور خبر هم دادند اما با توجه به این که به طور رسمی خبر استعفاء یا برکناری وزیر صنعت و معدن، منتشر نشد، باید منتظر جلسه استیضاح در روز سه شنبه 10 آبان باشیم.

قاعدتاً فاطمی امین همان طور که در حاشیه جلسه هیأت دولت در روز 4 ابان 1401 گفته بود از عملکرد و کارنامه خودش دفاع خواهد کرد. اگر آن گونه که خودش می گوید دستش پُر باشد و اگر نمایندگان دوباره رای اعتماد بدهند او مجدداً اداره این وزارتخانه پرچالش را به عهده خواهد گرفت.

 

لینک کوتاه خبر : https://eghtesadkhodro.com/?p=30853