گام های عملیاتی اتحاد استراتژیک «ایران خودرو» و «سایپا»/دستاوردهای همکاری خودروسازان از کاهش هزینه ها تا افزایش رضایت مشتریان

اقتصاد خودرو– در نوشتاری که پیش از این و در روز شنبه 21 آبان 1401 (با تیتر: ایران خودرو و سایپا، از کنسرسیوم و ادغام تا اتحاد استراتژیک ) انتشار پیدا کرد، پیشینه موضوع همکاری و ادغام خودروسازان ایرانی، مورد کندوکاو قرار گرفت و دیدگاه مدیران و مقاماتی که در دهه های 80 و 90 شمسی، ایده های مربوط به همکاری و ادغام خودرو سازان ایران را مطرح کرده بودند، یک به یک بازگو کردیم و نکات کلیدی آنها بیان شد.

تقریباً در هفت ماه پایانی  سال 1400 به عنوان سال پایانی قرن 14 شمسی و به طور مشخص و رسمی، ایده همکاری و ارتقای همکاری بین بنگاه های خودروسازی کشور، توسط «سیدرضا فاطمی امین»، وزیر «صنعت، معدن و تجارت» دولت ابراهیم رئیسی، ارائه و تبیین شد.

 

با توجه به این که فاطمی امین، مقام ارشد اجرایی کابینه بوده و دولت از طریق این وزارتخانه، به نحوی بر صنعت خودرو و دو شرکت بزرگ خودروسازی کشور، سیطره دارد، بر این مبنا می توان گفت که فاطمی امین، در سال 1400 توانست «مهدی خطیبی» و «محمدعلی تیموری» به عنوان مدیران عامل جدید ایران خودرو و سایپا را برای همکاری دو جانبه اقناع کرده یا مکلف کند. در ادامه ماجرا و هشت ماهه نخست سال 1401، به عنوان اولین سال قرن جدید، این همکاری و توافق استراتژیک، وارد فاز اجرایی شد.

 

*«برنامه صنعت خودرو» در عرصه اجرا

در دوره مدیر عاملی «فرشاد مقیمی» و «جواد سلیمانی» در اَبَرشرکت های ایران خودرو و سایپا، موضوع اتحاد خودروسازان به طور جدی مطرح نبوده و این دو شرکت بزرگ، همانند دهه های پیشین، خود را رقیب یکدیگر می دانستند.

جواد سلیمانی که در دی ماه سال 1397 و پس از برکناری محمدرضا سروش از مدیر عاملی گروه سایپا به دلیل افزایش خودسرانه قیمت درب کارخانه، مدیریت این شرکت بزرگ را به عهده گرفت، بالاخره توانست تولید خودروی ملی و اختصاصی «شاهین» را در سایپا عملیاتی کند.

 

در سال های قبل از مدیریت سلیمانی که مونتاژ مدل های مختلف خودرویی شرکت چینی «برلیانس» در سایپا شروع شده بود، در سایپا تصمیم گرفته شد برای خودروی شاهین (با نام اولیه رهام) از موتور همین خودروی برلیانس استفاده شود. در حالی که بعداً و با شروع تحریم های مجدد آمریکا علیه ایران در سال 1397، شرکت چینی برلیانس، با ایران و سایپا قطع همکاری کرد. سایپا که در تولید خودروی شاهین با موتور برلیانس، دچار چالش جدی شده بود، نهایتاً از موتور بهبود یافته خودروی «تیبا» استفاده کرد.

 

در همه سال های اخیر، سایپا از ایران خودرو خواسته بود که تعدادی از موتورهای ملی و تولیدی خودش را به سایپا بفروشد تا در خودروی شاهین مورد استفاده قرار بگیرد. مدیران ایران خودرو، اما به علت همان حس رقابت همیشگی، این تقاضا را قبول نکردند. در مهر 1400 اخباری مبنی بر فشار وزارت صنعت و معدن، بر ایران خودرو، برای فروش موتورهای ملی و اختصاصی خودش به سایپا منتشر شد، اما در عرصه عمل ایران خودرو، این فروش را نپذیرفت و در این زمینه اقدامی انجام نداد.

 

به هر روی، در اوایل دوره وزارت فاطمی امین و تاکید او بر همکاری خودروسازان داخلی، برخی رسانه ها نیز از او می خواستند که «مقیمی» و «سلیمانی» را به عنوان بانیان وضع موجود، از مدیریت ایران خودرو و سایپا برکنار کند.

نهایتاً سلیمانی در دی 1400، برکنار شد و محمدعلی تیموری، مدیریت سایپا را به عهده گرفت. از سوی دیگر، مقیمی نیز که از قبل گفته می شد نسبت فامیلی سببی با محمود واعظی (رئیس دفتر وقت حسن روحانی) دارد، در بهمن 1400 برکنار و مهدی خطیبی، مدیریت ایران خودرو را عهده دار شد.

 

*مذاکرات ایران خودرو و سایپا در اسفند 1400

در اواخر اسفند 1400، اخباری در خصوص مذاکرات مدیران عامل «ایران خودرو» و «سایپا» منتشر شد که شروع همکاری دو خودروساز بزرگ کشور را نوید می داد. تیموری، مدیر عامل جدید سایپا، در خصوص بهره مندی سایپا از قوای محرکه ایران خودرو، در خودروی سایپا «شاهین» خبر داد. او تاکید کرد که بر اساس مذاکرات و تفاهم اولیه، در سال آینده (1401) ایران خودرو تعداد 10 هزار موتور و گیربکس برای تجهیز محصول شاهین تولید خواهد کرد.

 

*ظهور مجدد احمد قلعه بانی

احمد قلعه بانی که در دهه های قبل در شرکت ایران خودرو، فعالیتهای زیادی را به ثبت رسانده بود، پس از به ریاست رسیدن رضا ویسه در سازمان گسترش و نوسازی صنایع ایران (ایدرو)، در سایپا مسئولیت گرفت. قلعه بانی، در همان سال 1380، مدیرعامل سایپا شد و بعد از یک دوره نسبتاً طولانی مدیریت در این شرکت، در سال 1388 به عنوان رئیس ایدرو، مسئولیت گرفت.

 

قلعه بانی در سال های بعد از ریاست ایدرو، در بخش نفت و گاز کشور و سپس شرکت آذر آب اراک فعالیت کرد. مهدی خطیبی، در سال 1400 و چندی بعد از این که مدیر عامل ایران خودرو شد، قلعه بانی را به عنوان مشاور خودش منصوب کرد.

در فروردین 1401، قلعه بانی به عنوان دبیر کمیته مشترک ایران خودرو و سایپا، در حوزه ایجاد همکاری بین دو گروه سایپا و ایران خودرو، دست به کار شد و برای یافتن راهی در جهت همکاری دو شرکت بزرگ خودروساز کشور تلاش کرد. در همین مقطع زمانی، موضوع اتحاد استراتژیک خودروسازان مطرح شد. به طور مشخص، از کاهش هزینه ها و افزایش کیفیت محصولات به عنوان دستاوردها و پیامدهای خوشایند این اتحاد استراتژیک سخن به میان آمد .

 

در فروردین 1401 اعلام شد که مصوبات کمیته تاسیس شده، پس از تایید هر دو مدیر عامل ایران خودرو و سایپا اجرایی می شود. در چارچوب همکاری مشترکی که بین ایران خودرو و سایپا تعریف شد، موضوع استفاده ایران خودرو از سایت تولیدی سایپا در ساوه و همچنین سایت تولیدی سایپا در سوریه مطرح شد. بر اساس توافق حاصل شده، از جمله مقرر شد سایپا نیز از قوای محرکه ایران خودرو بهره مند شود. در مجموع، هر دو شرکت نیز توافق کردند که در سایت تولیدی ونزوئلا، همکاری کنند.

 

*اقدامات عملی همکاری و اتحاد استراتژیک

در روز دوشنبه 26 اردیبهشت 1401، جمعی از مدیران گروه سایپا از شرکت «آزمایشگاه و تحقیقات قطعات و مجموعه های خودرو (ایتراک/ زیرمجموعه ایران خودرو) که آزمایشگاه های مجهزی در حوزه صنعت خودرو دارد، بازدید کردند.

داوود جهاندیده، مدیرعامل ایتراک، در این بازدید تاکید کرد که با استفاده از توانمندی ها و ظرفیت های ایران خودرو و سایپا در زمینه های گوناگون، از سرمایه گذاری موازی و پُرهزینه پرهیز می شود.

فرزاد غزایی، معاون کیفیت گروه سایپا و به عنوان رئیس هیأت اعزامی سایپا در بازدید از ایران خودرو، در جریان همین بازدید اظهار امیدواری کرد که در آینده ای نزدیک، همکاری های لازم بین ایران خودرو و سایپا شکل بگیرد.

 

در روز شنبه 4 خرداد 1401، اتفاق چشمگیری در صنعت کشور رخ داد و اگر مدیران ارشد این دو شرکت خودروساز، با درایت و عقلانیت عمل کنند، می تواند در دراز مدت، ثمرات قابل توجهی به بار آورد.

در این روز، مدیران عامل ایران خودرو و سایپا، در مراسمی در کنار «احمد قلعه بانی» ایستاده و در چارچوب اتحاد استراتژیکی که مطرح شده بود، تفاهم نامه مربوط به تولید و تحویل 10 هزار موتور TU5 پلاس از جانب ایران خودرو به سایپا به امضاء رسید. در این چارچوب، این توافق به عمل آمد که در مدت یک سال، این موتورهای تولیدی ایران خودرو به سایپا تحویل داده شود تا در خودروی شاهین مورد استفاده قرار بگیرند.

 

بر این اساس، در تعدادی از محصول شاهین در سال 1401 و 1402، از موتوری استفاده خواهد شد که پیش از این در خودروی «دنا»ی ایران خودرو استفاده شده. همچنین دو شرکت امداد خودرو ایران و امداد خودرو سایپا، به عنوان زیرمجموعه های «گروه ایران خودرو» و «گروه سایپا»، تفاهم نامه جداگانه ای در خصوص خدمات رسانی به مشتریان هر دو شرکت در سراسر کشور امضاء کرده اند.

 

درمراسم 4 خرداد سال جاری، مهدی خطیبی، مدیر عامل ایران خودرو، چند بار کلید واژه «اتحاد استراتژیک» را در سخنان خود به کار بُرد و تاکید کرد که مشارکت، جای رقابت بین ایران خودرو و سایپا را گرفته است. تیموری، مدیر عامل سایپا نیز راجع به همکاری استراتژیک دو شرکت بزرگ خودروساز در حوزه های موتور و قوای محرکه، لجستیک و حمل و نقل و زنجیره تامین سخن گفت.

 

از طرفی دیگر احمد قلعه بانی، مدیر عامل اسبق سایپا، مشاور فعلی مدیر عامل ایران خودرو و دبیر کمیته مشترک ایران خودرو و سایپا، در این مراسم تاکید کرد که :«اتحاد استراتژیک دو خودروساز بلند مدت خواهد بود و در آینده شاهد طراحی پلت فرم های مشترک خواهیم بود».

 

*نمایشگاه تحول خودرو و تولید خودروی اقتصادی

در روز 3 شهریور سال جاری، «نمایشگاه تحول صنعت خودرو» با خواست و پیشگامی وزارت صنعت، معدن و تجارت، برگزار شد. در این نمایشگاه، رونمایی از یک خودرو به عنوان نمونه اولیه خودروی اقتصادی و محصول مشترک ایران خودرو و سایپا انجام گرفت. در همین نمایشگاه و در حضور فاطمی امین، دو مدیرعامل ایران خودرو و سایپا، تفاهم نامه ای را برای تولید خودروی مشترک و ایجاد یک شرکت جدید امضاء کردند.

 

*شش تفاهم نامه همکاری بین دو خودروساز بزرگ کشور

در یک گام بزرگ از همکاری دو شرکت بزرگ ایران خودرو و سایپا و در چارچوب اتحاد استراتژیک مورد نظر، فاطمی امین – وزیر صنعت، معدن و تجارت- در روز سه شنبه 19 مهر 1401، مدیران دو شرکت ایران خودرو و سایپا و زیرمجموعه های آنها، شش تفاهم نامه همکاری را به امضاء رساندند.

 

مهدی خطیبی، مدیر عامل ایران خودرو در این جلسه، ضمن تاکید بر پرهیز از رقابت منفی بین دو خودروساز، اعلام کرد که در شرایط فضای رقابتی در صنعت خودروی جهان، شرکت های ایران خودرو و سایپا بدون اتحاد استراتژیک نمی توانند بقای خودشان را در بازارهای داخلی و منطقه ای حفظ کنند.

از دیگر سو، محمدعلی تیموری مدیر عامل سایپا، با اشاره به سیاست وزارت صنعت و معدن برای متحد شدن دو خودروساز، اعلام کرد که یکی از نتایج خوب این اتحاد، کاهش اساسی هجمه ها به دو خودروساز بوده و آرامش در دو مجموعه ایران خودرو و سایپا حکمفرما شده است.

 

شش تفاهم نامه ای که بین گروه ایران خودرو و گروه سایپا به امضا رسید، اهداف مهمی از قبیل «تولید اقتصادی محصولات و قطعات از طریق پوشش ظرفیت مازاد شرکت ها»، «توسعه هسته های اکتساب فناوری در زنجیره ساخت» و «ارتقای فناوری های عملیات تولید و افزایش عمق ساخت داخل محصولات و قطعات با هدف افزایش کیفیت و کاهش ارزبَری» را پیگیری خواهند کرد.

 

*اشتراک گذاری مرکز خدمات پس از فروش سایپا

در راستای همان همکاری و اتحاد استراتژیک دو شرکت بزرگ ایران خودرو و سایپا، حمل مشترک محصولات ایران خودرو و سایپا، در روز پنج شنبه 5 آبان 1401 آغاز شد. شرکت مهندسی خدمات صنعتی ایران (ایسیکو/ متولی حمل و نقل و لجستیک گروه ایران خودرو)، برای نخستین بار خودروهای تولیدی ایران خودرو و سایپا را به صورت مشترک از تهران به نمایندگی های مختلف این دو شرکت در سراسر کشور حمل کرد.

 

حسین محمدی، مدیرعامل شرکت مهندسی خدمات صنعتی ایران خودرو،  با تاکید بر مزایای حمل مشترک خودروهای دو خودروساز، به حمل مشترک قطعات یدکی هر دو خودروساز نیز اشاره کرده و این اقدامات را سبب ساز کاهش هزینه های حمل، افزایش سرعت تحویل خودرو و استفاده بهینه از ظرفیت های خالی ناوگان لجستیک دو خودروساز اعلام کرد.

 

پس از چند روز از شروع آن همکاری، مدیران عامل ایران خودرو و سایپا، در روز یک شنبه 8 آبان 1401، اولین مرکز مشترک فروش و خدمات پس از فروش سایپا و ایران خودرو را افتتاح کردند.

در این مراسم، مدیریت سایپا بخشی از محوطه و تاسیسات «نمایندگی مرکزی شماره 2 فروش و خدمات پس از فروش» این شرکت در سه راه آذری تهران را در اختیار ایران خودرو قرار داد و به طور متقابل، توافق شده که ایران خودرو نیز بخشی از نمایندگی خودش در باقرشهر تهران را در اختیار سایپا بگذارد.

 

*اتحاد خودروسازان و افزایش رضایت مردم و مشتریان

مدیران عامل ایران خودرو و سایپا، در این مراسم، مجدداً بر اتحاد استراتژیک بین دو شرکت تاکید کرده و این اتحاد را باعث کاهش هزینه مشتریان و افزایش رضایت آنها و همچنین کاهش هزینه های خودروسازان، اعلام کردند.

 

از اواخر اسفند 1400 که مذاکرات مدیران ارشد گروه ایران خودرو و گروه سایپا، حول محور اتحاد استراتژیک مورد نظر فاطمی امین، وزیر صنعت، معدن و تجارت، شروع شد، حدود 8 ماه گذشته و تاکنون برخی اقدامات عملی و عینی در چارچوب این اتحاد، از قبیل حمل مشترک محصولات ایران خودرو و سایپا توسط یگان لجستیک ایران خودرو و واگذاری بخشی ازمحوطه و تاسیسات نمایندگی سایپا به ایران خودرو در منطقه سه راه آذری تهران انجام شده است.

 

*اتحاد خودروسازان، آری- ادغام سازان، خیر

مدیران ارشد ایران خودرو و سایپا، اعلام کرده اند قصد همکاری دارند و بحث ادغام مطرح نیست. از سوی دیگر، معمولاً هر شرکت که می خواهد به فعالیت خود و به طور پویا و فعال، ادامه بدهد نیاز دارد که توسعه پیدا کند. این توسعه، از دو راه توسعه داخلی و توسعه از طریق منابع خارجی و شرکت های دیگر، امکانپذیر است.

 

در توسعه از مسیر همکاری با شرکت های دیگر، صرفه جویی در زمان اتفاق افتاده و به اصطلاح چرخ از نو اختراع نمی شود. از طرف دیگر، ریسک های موجود در بازار، بین دو یا چند شرکت تقسیم شده و احتمال ورشکسته شدن این شرکت ها، می تواند کاهش پیدا کند.

در همکاری با شرکت های دیگر که با هدف کسب تکنولوژی های نرم افزاری و سخت افزاری و حتی اصول مدیریتی صورت می گیرد، چندین مسیر متفاوت وجود دارد. یک روش مهم و مرسوم در دنیای امروز، خرید و تصاحب کردن یک شرکت است.

 

روش دیگر همکاری، آموزش با استفاده از نیروهای متخصص شرکت یا شرکت های دیگر است. روش های دیگر همکاری بین شرکت ها شامل سرمایه گذاری مشترک، اخذ لیسانس، ائتلاف، برون سپاری، قرارداد تحقیق و توسعه و ایجاد کنسرسیوم است.

علاوه بر این روش های همکاری، روش ادغام هم وجود داشته و رایج است. استفاده از گزینه ادغام به این صورت است که دو شرکت یا بیش از دو شرکت در هم ترکیب و ادغام شده و یک شرکت واحد و جدید را ایجاد و تاسیس کنند. در روش ادغام، هویتی از شرکت های اولیه و قبل از ادغام باقی نمی ماند.

 

در جریان مطرح شدن اتحاد استراتژیک گروه ایران خودرو و گروه سایپا، تاکید مدیران ارشد هر دو گروه، بر این بوده که این اتحاد، صرفاً اتحاد و همکاری بوده و ادغام دو گروه خودروسازی بزرگ کشور مطرح نیست.

 

محمدعلی تیموری (مدیرعامل سایپا)، در حاشیه آیین و مراسم امضای 6 تفاهم نامه همکاری بین ایران خودرو و سایپا تاکید کرد که هر کدام از شرکت های ایران خودرو و سایپا 2 میلیون سهامدار دارند و همکاری ایران خودرو و سایپا، به معنای ادغام این دو خودروساز نیست و اساساً در دنیا چیزی تحت عنوان ادغام خودروسازان اتفاق نیفتاده است. تیموری همچنین افزود: « حتی در اتحاد بین شرکت رنو و شرکت نیسان، این دو شرکت ادغام نشده و شرکت جدیدی حاصل از ادغام آنها ایجاد نشده است».

 

*«اقتصاد خودرو» و رصد اتحاد استراتژیک خودروسازان

به هر رو، اگر اتحاد دو شرکت بزرگ خودروساز ایران، از طریق تبانی منجر به تشدید انحصار خودروسازان نشود، این اتحاد از دوره های کوتاه مدت، میان مدت و دراز مدت، به نفع این شرکت ها، صنعت خودروسازی ایران، مردم و اقتصاد کشور خواهد شد.

 

در نظر داشته باشیم که سیدرضا فاطمی امین، وزیر صنعت، معدن و تجارت، با صرف انرژی و وقت فراوان برای اقناع دگرباره نمایندگان مجلس، توانست دوباره رای اعتماد از مجلس بگیرد و متعهد بودن او به  اجرای برنامه راهبردی خودش برای صنعت خودرو (یعنی برنامه صنعت خودرو که در بهمن 1400 منتشر شد)، می تواند منجر به این شود که او کارنامه قابل دفاعی از خودش برای صنعت خودرو، بخش صنعت و در نهایت اقتصاد کشور بر جای بگذارد.

 

واقعیت این است که در معرکه ای که تحریم های آمریکا ادامه دارد و این کشور از همه توان اقتصادی، سیاسی، فرهنگی و دیپلماتیک خودش، برای فشار حداکثری بر ایران استفاده می کند، اتحاد منطقی و عقلایی دو گروه بزرگ خودرویی «سایپا» و «ایران خودرو»، علاوه بر کاهش هزینه خودروسازان، می تواند منجر به افزایش دسترسی مردم به خدمات خودرویی و افزایش رضایت مشتریان و مردم شود.

 

بر این اساس، «اقتصاد خودرو» قصد دارد به منظور بررسی مراحل عملیاتی شدن این اتحاد استراتژیک و رصد این فرآیند که کار این اتحاد به تبانی و نارضایتی مشتریان و مردم نکشد، دست به کار شود و صرفا نظاره گر و منفعل نباشد.

 

«اقتصاد خودرو» با دقت و بدون هیچ جنجال و هیاهو از یک طرف و بدون چشم پوشی و لاپوشانی ضعف ها و ایرادات از طرف دیگر، اقدامات لازم را در این زمینه انجام خواهد داد، تا هم صنعت خودرو به عنوان یک صنعت کلیدی و با ارزش افزوده بالا، روز به روز به سمت بهبود و ارتقاء حرکت کند و هم این که سطح رضایتمندی مشتریان و مردم کشور ما با توجه به امکانات و فرصت های زیادی که هر روز در کشور و دنیا خلق می شود، افزایش پیدا کند.

 

لینک کوتاه خبر : https://eghtesadkhodro.com/?p=31880